کتاب­های ملحق به تورات

کتاب­های ملحق به تورات،

بر اساس نسخۀ پروتستان ۳۴ سفر می­شود و از این رو، مجموع آن‎ها با تورات، ۳۹ سفر است که از دیدگاه مسیحیان، عهد قدیم نامیده می­شود و می­توان آن‎ها را به پنج بخش زیر تقسیم کرد:

1. اسفار پنجگانۀ منسوب به موسی؛
2. اسفار تاریخی که ۱۳ تاست: یشوع؛ ۲٫ قضات؛ ۳٫ راعوث؛ ۴٫ صموئیل اول؛ ۵٫ صموئیل دوم؛ ۶٫ ملوک اول؛ ۷٫ ملوک دوم؛ ۸٫ اخبار ایّام اول؛ ۹٫ اخبار ایّام دوم؛ ۱۰٫ عزرا؛ ۱۱٫ نحمیا؛ ۱۲٫ إستیر؛ ۱۳٫ یونان – یونس-.

اسفار مذکور دربارۀ داستان بنی­اسرائیل پس از موسی تا بعد از بازگشت از اسارت بابلی به فلسطین و بازسازی هیکل پس از تخریب آن است، غیر از دو سفر اخبار ایّام اول و دوم که دوبارۀ داستان بنی­اسرائیل را شروع نموده و به طور مختصر از فرزندان آدم سخن می­گوید تا سال اول پادشاهی حاکم فارس؛ یعنی کورش.

سفر یونان – یونسg– نیز در مورد داستان وی با اهل نینواست؛[۱] کسانی که سیّدنا یونس به سویشان فرستاده شد.

3. اسفار پیامبران که ۱۵ سفر می­شود: أشعیا؛ ۲٫ إرمیا؛ ۳٫ حزقیال؛ ۴٫ دانیال؛ ۵٫ هوشع؛ ۶٫ یوثیل؛ ۷٫ عاموس؛ ۸٫ عوبدیا؛ ۹٫ میخا؛ ۱۰٫ ناحوم؛ ۱۱٫ حبقوق؛ ۱۲٫ صفنیا؛ ۱۳٫ حجی؛ ۱۴٫ زکریّا؛ ۱۵٫ ملاخی.[۲]

در این اسفار، بیشتر خواب­ها و پیشگویی­ها و خبر از آیندۀ احوال بنی­اسرائیل و رفتار مردم با آنان بیان شده و نیز تهدیداتی به بنی­اسرائیل و وعده­هایی برای بازگشت و پیروزی در آن‎ها وجود دارد.

کسانی که این اسفار منسوب به آنان است؛ از افرادی هستند که در زمان اسارت و پس از آن، در بابل بودند.

4. اسفار حکمت و شعر – اسفار ادبی- که پنج تا می­شود: ایّوب؛ ۲٫ أمثال؛ ۳٫ جامعه؛ ۴٫ نشید الإنشاد؛ ۵٫ مراثی إرمیا.
5. سفر ابتهالات و دعاها: همان سفر مزامیر و اناشید منسوب به داودg.[3]

اسفار مذکور نسخۀ عبریِ مورد اعتماد یهودیان و مسیحیان پروتستان است.

امّا مسیحیان کاتولیک و ارتدودکس بر نسخۀ یونانی تکیه دارند که هفت سفر از نسخۀ عبری بیشتر است: سفر طوبیا؛ یهودیت؛ حکمت؛ یشوع بن سیراخ؛ باروخ؛ مکابیین اول و مکابیین دوم.[۴]

[۱]– نینوا شهری است که یونس gبه آنجا فرستاده شد. این شهر در روبروی موصل و بر کرانۀ دجله قرار دارد و پایتخت آشوریان بود؛ نک: معجم البلدان، ج ۵، ص ۳۳۹؛ قاموس الکتاب المقدّس، ص ۹۹۰؛ دراسات فی الأدیان، ص ۷۶٫

[۲]– ترتیب فوق، بر اساس نسخۀ پروتستان است؛ نک: دراسات فی الأدیان، ص ۷۶٫

[۳]– دکتر سعود خلف پس از بیان این اسفار می­گوید: «به نظر می­رسد که اهل کتاب کتابشان را تقسیم به اسفار، چندین اصحاح و فقره می­کنند. هر سفری شامل چند اصحاح بوده و از این لحاظ، شبیه حزب­ها و بخش­های قرآن کریم است. هر اصحاحی نیز مشتمل بر چندین فقره است و از این نظر، مانند تقسیم قرآن به سوره­هاست. فقرات نیز از نظر کوتاهی و بلندی متفاوت بوده و از این لحاظ، شبیه آیات قرآن است. ترتیب مذکور بر اساس موضوعات است و گر نه، یهودیان آن‎ها را این گونه تقسیم می­کنند:

1. اسفار پنجگانۀ موسیg؛
2. پیامبران متقدّم: اسفار یشوع، قضات، صموئیل اول، صموئیل دوم، ملوک اول، ملوک دوم. سپس پیامبران متأخّر: إشعیاء، أرمیا، حزقیال، و ۱۲ پیامبر کوچک: هوشع، یوئیل، عاموس، عویدیا، یونس، میخا، ناحوم، حبقوق، صفنیا، حجای، زکریّا و ملاخی؛
3. کتاب­ها که ویژگی ادبی بر آن‎ها غلبه دارد: مزامیر و اناشید، أمثال، ایّوب، نشید الأناشید، جامعه، راعوث، مراثی، استیر، دانیال، عزرا، نحمیا، اخبار اول و دوم؛ نک: دراسات فی الأدیان، ص ۷۷٫

[۴]– دراسات فی الأدیان، صص ۷۶- ۷۷٫