پیشگفتار در سمع و طاعه و ذکر بعضی از واجبات و حقوق امام (۱)

پیشگفتار در سمع و طاعه و ذکر بعضی از واجبات و حقوق امام (۱)

الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُواْ ٱلرَّسُولَ وَأُوْلِی ٱلۡأَمۡرِ مِنکُمۡ﴾ [النساء: ۵۹]

«ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید الله را، و اطاعت کنید پیامبر، و صاحبان امر تان را».

ابو هریره از پیامبر ص روایت کرده است که گفت: «مَنْ أَطَاعَنِی فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَنْ عَصَانِی فَقَدْ عَصَى اللَّهَ، وَمَنْ یُطِعِ الأَمِیرَ فَقَدْ أَطَاعَنِی وَمَنْ یَعْصِ الأَمِیرَ فَقَدْ عَصَانِی».^([۱])

ترجمه: «هرکس، از من اطاعت کند، همانا از خدا اطاعت کرده است. و هرکس از من نافرمانی کند، همانا از خدا نافرمانی کرده است. و هرکس از امیرش اطاعت کند، یقیناً از من اطاعت کرده است. و هرکس که از او نافرمانی کند، یقیناً از من نافرمانی کرده است».

و ایشان از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت کرده که فرمود: «عَلَیْکَ السَّمْعَ وَالطَّاعَهَ فِی عُسْرِکَ وَیُسْرِکَ، وَمَکْرَهِکَ وَمَنْشَطِکَ، وَالْأَثَرَهُ عَلَیْکَ».^([۲])

ترجمه: «گوش‌دادن و فرمانبرداری (از فرمانروایان) در (هر کاری) بر تو سخت باشد یا آسان، دوست داشته باشی یا نداشته باشی و (حتی اگر) نسبت به تو تبعیض روا داشته شود و حقی که تو بر آنان داری، ادا نشود، واجب است».

و از ابن عمر روایت است که گفت پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «عَلى المَرْءِ المُسْلِم السَّمْعُ والطَّاعَهُ فِیما أَحَبَّ وکِرَهَ، إِلاَّ أنْ یُؤْمَرَ بِمَعْصِیَهٍ فَإذا أُمِر بِمعْصِیَهٍ فَلاَ سَمْعَ وَلا طاعَهَ».^([۳])

ترجمه: «بر مسلمان، گوش‌دادن به فرمان و اطاعت فرمانروایان، در هر چه دوست دارد یا ندارد (خواه آن فرمان‌ها را بپسندد، خواه نپسندد) واجب است، مگر این که به گناهی (خلاف شرعی) امر شود که هرگاه به معصیت و گناه امر شود، دیگر هیچ گوش‌دادن و اطاعتی در کار او واجب نیست».

و از ابو ذر  روایت است که گفت: «إِنَّ خَلِیلِی أَوْصَانِی أَنْ أَسْمَعَ وَأُطِیعَ، وَإِنْ کَانَ عَبْدًا مُجَدَّعَ الْأَطْرَافِ».^([۴])

ترجمه: «خلیل من (پیامبر) مرا وصیت کرد که گوش دهم و اطاعت کنم، اگر چه هم بنده‌ای باشد که گوشه‌ها و اطرافش بریده شده باشد».

و نزد بخاری: «وَلَو حَبَشِیٌّ کَأَنَّ رَأْسَهُ زَبِیبَهٌ».

ترجمه: «اگرچه هم برده‌ای حبشی باشد که موی سرش بخاطر فر بودن انگار دانه‌هایش کشمش است».

[۱]– متفق علیه.

[۲]– مسلم آن را تخریج نموده است.

[۳]– مسلم آن را تخریج نموده است.

[۴]– مسلم آن را تخریج نموده است.