پیدایش خرافات و بدعت‌ها در دین به سبب تقلید

تقلید محض و ناشایست، یکی از عواملی است که باعث نفوذ خرافات و بدعت‌ها در دین می‌شود و جلای زیبای دین را از دست می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که در برخی از گروه‌ها و فرق مشاهده می‌کنیم که اقوال ضعیف و حتی خلاف قرآن و سنت پیامبر  صلی الله علیه و سلم چنان در آن‌ها نفوذ کرده است که حتی نمی‌توان آن را مورد نقد و بررسی قرار داد؛ چرا که آن را عین حق و حقیقت می‌دانند.

بعضی از مواقع وقتی در مسائل اصول و فروع دین، مسئله‌ای را در میان گروهی دیده می­شود که خلاف نصوص شریعت دین مبین اسلام است و از دلیل آن پرسیده می­شود، آنان صرفاً به قول ائمۀ خود رجوع می‌کنند که اساس و پایۀ آن قول نیز ضعیف و حتی بی‌بنیاد و خلاف نصوص است. پس با بیان عین نص شرعی باز آن را نمی‌پذیرند و مقلدین این دلیل را ارائه می‌دهند که آن امام یا مجتهد خود بهتر بر این دلیل یا حدیث آگاه بوده است و ما نمی‌توانیم نظری بدهیم. البته، این کوته‌فکری باعث انحرافات شدیدی در دین خدا شده است؛ به‌گونه‌ای که اکثر فرق اسلامی تحت تأثیر این دیدگاه قرار گرفته­اند.([۱])

البته باید توجه داشت که دیدگاه فقها و مجتهدین و اندیشمندان اسلامی از اهمیّت خاص و جایگاه والا قرار دارد و حتی به فرض اشتباه، عملِ مجتهد به فتوای خود و مقلدین وی بر مبنای اجتهاد امامش نه تنها اشتباه و بدعت محسوب نمی­شود بلکه مأجور و صحیح می­باشد؛ چرا که اگر بدعت باشد تمام امّت اسلامی مبتدع محسوب می­شوند مگر اینکه حقیقت برای مقلد محرز و ثابت گردد و باز بنا بر تعصب بر دیدگاه امامش پافشاری کند و یا آن دیدگاه با نصوص صریح و صحیح بلامنازع تعارض داشته باشد که بی­شک آن دیدگاه مردود می­باشد و افراد باید با ادب و منطق شریعت به دعوت بپردازند و در این بین قوانین حاکم بر دعوت اسلامی را مدنظر گیرند.

 

 

([۱]) برای بیان و فهم بیشتر مراجعه شود به کتاب محمّد بن أحمد بن عبدالهادی، الصارم المنکی فی الرد علی السبکی، مؤسسه الریان.

مقاله پیشنهادی

خیار(داشتن اختیار در معامله)

حکمت مشروعیت داشتن اختیار در معامله داشتن حق اختیار در معامله از محاسن اسلام است؛ …