بخاری، کتاب «الزکاه» باب: [الصدقه]
۳۵۱- «عَنْ عَدِّیْ بْنَ حَاتِمٍ رضی الله عنه یَقُولُ: کُنْتُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و سلم فَجَاءَهُ رَجُلاَنِ: أَحَدُهُمَا یَشْکُو العَیْلَهَ، وَالآخَرُ یَشْکُو قَطْعَ السَّبِیلِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و سلم: أَمَّا قَطْعُ السَّبِیلِ فَإِنَّهُ لاَ یَأْتِی عَلَیْکَ إِلَّا قَلِیلٌ، حَتَّى تَخْرُجَ العِیرُ إِلَى مَکَّهَ بِغَیْرِ خَفِیرٍ، وَأَمَّا العَیْلَهُ فَإِنَّ السَّاعَهَ لاَ تَقُومُ حَتَّى یَطُوفَ أَحَدُکُمْ بِصَدَقَتِهِ، لاَ یَجِدُ مَنْ یَقْبَلُهَا مِنْهُ، ثُمَّ لَیَقِفَنَّ أَحَدُکُمْ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ، لَیْسَ بَیْنَهُ وَبَیْنَهُ حِجَابٌ وَلاَ تَرْجُمَانٌ یُتَرْجِمُ لَهُ، ثُمَّ لَیَقُولَنَّ لَهُ: أَلَمْ أُوتِکَ مَالًا؟ فَلَیَقُولَنَّ: بَلَى، ثُمَّ لَیَقُولَنَّ: أَلَمْ أُرْسِلْ إِلَیْکَ رَسُولًا؟ فَلَیَقُولَنَّ: بَلَى، فَیَنْظُرُ عَنْ یَمِینِهِ، فَلاَ یَرَى إِلَّا النَّارَ، ثُمَّ یَنْظُرُ عَنْ شِمَالِهِ، فَلاَ یَرَى إِلَّا النَّارَ، فَلْیَتَّقِیَنَّ أَحَدُکُمُ النَّارَ، وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَهٍ، فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَبِکَلِمَهٍ طَیِّبَهٍ».
- «از عدی بن حاتم رضی الله عنه روایت شده است که گفت: در خدمت پیامبر صلی الله علیه و سلم بودم که دو مرد نزد ایشان آمدند. یکی از آنها از فقر شکایت میکرد و دیگری از راهزنان (ناامنی راهها)، پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: اما در مورد ناامنی راهها [باید بگویم: در آیندهی نزدیک حل خواهد شد به گونهای که] شتر با بارش بدون محافظ و نگهبان و بدون این که خطری او را تهدید کند، به سوی مکه حرکت میکند، اما در مورد فقر [باید بگویم:] قیامت نخواهد آمد، مگر این که اوضاع چنان تغییر میکند که یکی از شما با صدقهاش میگردد تا کسی را پیدا کند [و آن را به او بدهد]، اما کسی را نمییابد. سپس قیامت برپا میشود وهرکدام از شما در برابر خداوند میایستد و بین او و خدا هیچ پرده و حجابی و هیچ مترجمی نیست که سخنان را ترجمه کند (نیازی به مترجم نیست) و خداوند خطاب به بنده میفرماید: آیا به تو مال و ثروت ندادم؟ میگوید: چرا (بله)، سپس میفرماید: آیا به سوی تو پیامبری نفرستادم؟ میگوید: چرا (بله) و آن شخص به راست و چپش نگاه میکند و چیزی جز آتش نمیبیند. سپس پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: هرکدام از شما خود را از آتش جهنم نجات دهد، اگرچه با بخشیدن نصف دانه خرمایی باشد. اگر آن را نیز برای بخشیدن نیافت، با سخنی نیک، خود را از آتش جهنم نجات دهد».