وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﺳﻨﺖ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﻓﺮﺕ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﻣﺎﺑﯿﻦﻓﻘﻬﺎﺀ ﻫﺴﺖ :
-۱ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎﺀ ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻫﺮ ﻧﻤﺎﺯ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺍﯼ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻣﻤﻨﻮﻉ ﺍﺳﺖ.
-۲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﻓﻘﻬﺎﺀ ﮔﻔﺘﻨﺪ : ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻫﺮ ﻧﻤﺎﺯ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﻓﺮﺕﺟﺎﯾﺰ ﺍﺳﺖ، ﭼﻪ ﺭﻭﺍﺗﺐ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﺁﻥ.
-۳ ﺷﯿﺦ ﺍﻻﺳﻼﻡ ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩﺵ ﺍﺑﻦ ﻗﯿﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ : ﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥﻧﻤﺎﺯ ﺳﻨﺖ ﺭﻭﺍﺗﺐ – ﺑﺠﺰ ﺩﻭ ﺭﮐﻌﺖ ﺭﺍﺗﺒﻪ ﺻﺒﺢ – ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺟﺎﯾﺰﻧﺪ.
-۴ ﺑﻌﻀﯽ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎﺀ ﮔﻔﺘﻨﺪ : ﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﺳﻨﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻃﻮﻝﺭﻭﺯ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ، ﺍﻣﺎ ﻧﻤﺎﺯ ﺳﻨﺖ ﺷﺐ (ﻭﺗﺮ ﻭ ﺗﻬﺠﺪ) ﺟﺎﯾﺰﻫﺴﺘﻨﺪ.
-۵ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ: ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻧﻤﺎﺯ ﻓﺮﯾﻀﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪﻫﯿﭻ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺍﯼ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ، ﺍﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺯ ﻓﺮﯾﻀﻪ ﺟﺎﯾﺰ ﺍﺳﺖ،ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﺖ (ﺗﺮﮎ ﻧﻤﺎﺯ ﺳﻨﺖ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺯ ﻓﺮﺽ،ﺩﺭ ﺳﻔﺮ) ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺳﻨﺖﻣﻄﻠﻖ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﺟﺎﯾﺰ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺣﺎﻓﻆ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﺍﯾﻦ ﺭﺍﯼ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﯾﺖﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻭ ﻋﻠﺖ ﺍﯾﻦ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺭﻭﺍﯾﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭﻩﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﮐﻮﺷﯿﺪﻩ ﺑﯿﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻤﻊ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺭﺍﯼﺩﺭﺳﺖ ﺗﺮ ﺭﺍ ﮐﺸﻒ ﻧﻤﺎﯾﺪ.
ﺩﺭ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎﺭﯼ ( ۱۱۰۲) ﺍﺯ ﺍﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ :
« ﺻَﺤِﺒْﺖُ ﺍﻟﻨَّﺒِﯽَّ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻓَﻠَﻢْ ﺃَﺭَﻩُﯾُﺴَﺒِّﺢُ ﻓِﯽ ﺍﻟﺴَّﻔَﺮِ ﻭَﻗَﺎﻝَ ﺍﻟﻠﻪُ ﺟَﻞَّ ﺫِﮐْﺮُﻩُ ﻟَﻘَﺪْ ﮐَﺎﻥَ ﻟَﮑُﻢْ ﻓِﯽ ﺭَﺳُﻮﻝِﺍﻟﻠﻪِ ﺃُﺳْﻮَﺓٌ ﺣَﺴَﻨَﺔٌ .
ﯾﻌﻨﯽ : « ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﺑﻮﺩﻡ ﻫﯿﭽﮕﺎﻩ ﻧﺪﯾﺪﻡ ﮐﻪﻧﻤﺎﺯ ﺭﻭﺍﺗﺐ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺗﺒﺎﺭﮎ ﻭ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻫﻢﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ: ( ﺍﺧﻼﻕ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻭ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ) .
ﻭ ﻣﺴﻠﻢ ﺩﺭ ﺻﺤﯿﺢ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩ ( ۶۸۰) ﺍﺯ ﺣﺪﯾﺚ ﺍﺑﻮﻗﺘﺎﺩﻩﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺩﺭﺳﻔﺮ ﻧﻤﺎﺯ ﺭﺍﺗﺒﻪ ﺻﺒﺢ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ” ﮐﺘﺎﺏ ﺻﻼﺓ ﺍﻟﻤﺴﺎﻓﺮﯾﻦ ﻭﻗﺼﺮﻫﺎ” ﻧﺰﺩ ﻣﺴﻠﻢ ﺍﺯﻋﺎﯾﺸﻪ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ : «ﺃﻥ ﺍﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﻟﻢ ﯾﮑﻦ ﻋﻠﯽ ﺷﯽﺀ ﻣﻦ ﺍﻟﻨﻮﺍﻓﻞ ﺃﺷﺪ ﻣﻌﺎﻫﺪﺓ ﻣﻨﻪﻋﻠﯽ ﺭﮐﻌﺘﯿﻦ ﻗﺒﻞ ﺍﻟﺼﺒﺢ» ﻣﺴﻠﻢ ( ۷۲۴ ) .
ﯾﻌﻨﯽ : «ﻫﻤﺎﻧﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺑﺮ ﻫﯿﭽﯿﮏ ﺍﺯﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﻭ ﺭﮐﻌﺖ ﺳﻨﺖ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺻﺒﺢ ﻣﻮﺍﻇﺒﺖﻧﮑﺮﺩﻧﺪ ».
ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺩﺭﺭﻭﺯ ﻓﺘﺢ ﻣﮑﻪ ﻫﺸﺖ ﺭﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎﺯ ﺿﺤﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﺑﺨﺎﺭﯼ ( ۳۵۷)ﻭﻣﺴﻠﻢ ( ۳۳۶) .
ﻭ ﺩﺭ ﺳﻨﻦ ﺍﺑﻮﺩﺍﻭﺩ ﺷﻤﺎﺭﻩ ( ۱۲۶۹) ﺍﺯ ﺍﺑﻮﻫﺮﯾﺮﻩ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪﻋﻨﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ: « ﺃَﻭْﺻَﺎﻧِﯽ ﺧَﻠِﯿﻠِﯽ ﺻَﻠَّﯽ ﺍﻟﻠَّﻪ ﻋَﻠَﯿْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَﺑِﺜَﻠَﺎﺙٍ ﻻ ﺃَﺩَﻋُﻬُﻦَّ ﻓِﯽ ﺳَﻔَﺮٍ ﻭَﻻ ﺣَﻀَﺮٍ ﺭَﮐْﻌَﺘَﯽِ ﺍﻟﻀُّﺤَﯽ ﻭَﺻَﻮْﻡِ ﺛَﻼﺛَﺔِﺃَﯾَّﺎﻡٍ ﻣِﻦَ ﺍﻟﺸَّﻬْﺮِ ﻭَﺃَﻥْ ﻻ ﺃَﻧَﺎﻡَ ﺇِﻻ ﻋَﻠَﯽ ﻭِﺗْﺮٍ» .
ﯾﻌﻨﯽ : « ﺭﻓﯿﻖ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﻢ ( ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ)ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﺳﻪ ﭼﯿﺰ ﻭﺻﯿﺖ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭﺣﻀﺮ ﺗﺮﮎ ﻧﮑﻨﻢ : ﺩﻭ ﺭﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎﺯﺿﺤﯽ، ﻭ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺭﻭﺯﻩ (ﻭﺳﻂ)ﻫﺮ ﻣﺎﻩ ( ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺰﺩﻫﻢ ﻭ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻢ ﻭ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﻫﺮ ﻣﺎﻩ ﻗﻤﺮﯼ) ﻭﺍﯾﻨﮑﻪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎﺯ ﻭﺗﺮ ﻧﺨﻮﺍﻧﻢ ﻧﺨﻮﺍﺑﻢ».
ﻭ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺩﺭﺳﻔﺮ ﻧﻤﺎﺯ ﻭﺗﺮ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺍﻧﺪ. ﺑﺨﺎﺭﯼ ( ۱۰۰۰).
ﻭ ﺑﺎﺯ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺻﺤﯿﺢ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺭﺑﯿﻌﻪ ﺭﺿﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻪﺭﻭﺍﯾﺖ ﮐﺮﺩﻩ : « ﺃَﻧَّﻪُ ﺭَﺃَﯼ ﺍﻟﻨَّﺒِﯽَّ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺻَﻠَّﯽ ﺍﻟﺴُّﺒْﺤَﺔَ ﺑِﺎﻟﻠَّﯿْﻞِ ﻓِﯽ ﺍﻟﺴَّﻔَﺮِ ﻋَﻠَﯽ ﻇَﻬْﺮِ ﺭَﺍﺣِﻠَﺘِﻪِ ﺣَﯿْﺚُ ﺗَﻮَﺟَّﻬَﺖْ ﺑِﻪِ».( ﺑﺨﺎﺭﯼ : ۱۱۰۴).
ﯾﻌﻨﯽ : ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺭﺍﺩﯾﺪﻡ ﮐﻪ ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎﻡﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺳﻮﺍﺭ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭼﻬﺮﻩ ﺍﺵ ﺑﻪ ﺳﻤﺖﻣﺴﯿﺮ ﺷﺘﺮ ﺑﻮﺩ، ﻧﻤﺎﺯ ﻧﻔﻞ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪ.
ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﺑﯿﻦ ﺍﺣﺎﺩﯾﺚ ﻭﺍﺭﺩﻩ، ﺭﺍﯼ ﺭﺍﺟﺢ – ﻧﺰﺩ ﻣﺎ – ﭼﻨﯿﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ: ﺧﻮﺍﻧﺪﻥﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﺟﺎﯾﺰ ﻭ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺮﮎﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪﻩ ﻧﯿﺴﺖ، ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮﺍﺳﺖ، ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺠﺰ ﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﺭﺍﺗﺒﻪ ﻇﻬﺮ ﻭ ﻣﻐﺮﺏ ﻭ ﻋﺸﺎﺀ، ﭼﻪ ﺭﺍﺗﺒﻪﻗﺒﻠﯿﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﻌﺪﯾﻪ، ﮐﻪ ﺗﺮﮎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﯾﻦ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥﻧﻤﺎﺯ ﺭﺍﺗﺒﻪ ﺻﺒﺢ ﯾﺎ ﻣﺜﻼ ﻧﻤﺎﺯ ﺳﻨﺖ ﻭﺿﻮﺀ ﯾﺎ ﺳﻨﺖ ﺿﺤﯽ ﯾﺎ ﺗﺤﯿﺔﺍﻟﻤﺴﺠﺪ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﺯ ﻭﺗﺮ ﻭ ﺗﻬﺠﺪ ﻭ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﺯ ﺳﻨﺖ ﻣﻄﻠﻖ ( ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺪﻭﻥﺳﺒﺐ) ﺩﺭ ﻣﺴﺎﻓﺮﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺗﺮﮎ ﮐﺮﺩﻧﺸﺎﻥ ﺍﺳﺖ .
ﻋﻼﻣﻪ ﺍﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﮔﻔﺘﻪ : « ﻣﻦ ﺩﺭ ﺳﻨﺖ ﻧﺒﻮﯼﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﻧﺎﻓﻠﻪ (ﺩﺭ ﺳﻔﺮ) ﺗﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﯾﻢ ﺭﻭﺷﻦﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺭﺍﺗﺒﻪ ﻇﻬﺮ ﻭ ﻣﻐﺮﺏ ﻭ ﻋﺸﺎﺀ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ، ﺍﻣﺎﺩﯾﮕﺮ ﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﺍﺗﺒﻪ ﻓﺠﺮ، ﯾﺎ ﺳﻨﺖ ﻭﺗﺮ، ﻭ ﻧﻤﺎﺯ ﺷﺐ،ﻭ ﻧﻤﺎﺯ ﺿﺤﯽ، ﻭ ﺗﺤﯿﺔ ﺍﻟﻤﺴﺠﺪ ﻭ ﺣﺘﯽ ﻧﻤﺎﺯﻫﺎﯼ ﺳﻨﺖ ﻣﻄﻠﻖﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ». ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻓﺘﺎﻭﯼ ﺍﺑﻦ ﻋﺜﯿﻤﯿﻦ . ( ۱۵/۲۵۸)