نقدپذیری در حکومت‌های اسلامی صدر اسلام

در صدر اسلام، سران حکومت‌های اسلامی کاملاً نقدپذیر بودند به گونه‌ای که نه تنها سران قبایل بلکه افراد ضعیف و ناتوان هم توانایی انتقاد از ایشان را داشتند و به‌راحتی نقد می‌کردند. آنان نقد و سوال را تهمت تلقّی نمی‌کردند؛ به‌راستی که آنان حاکمانی خداپرست بودند نه نفس پرست؛ ازین رو می‌گوییم که آنان محک حاکمیت اسلامی و اسوه حاکمان جهان‌اند.

آنان هرگز خود را در مقام عصمت و ولایت مطلق نمی‌دیدند و منتقدان و اهل سیاست آن روز را فتنه‌گر و وابسته به دولت‌های دیگر مانند ایران و روم باستان نمی‌دانستند و مارک جاسوسی برای قدرتهای منطقه و گروهک‌های فتنه‌گر یهودی آن زمان را به آنان نمی‌زدند.

به عنوان مثال، حضرت عمر با آنکه قاطعیت و صلابت داشت و از هر نظر بسیار قوی بود هر نوع انتقاد‌ را با گشاده‌رویی می‌پذیرفت و حتّی از منتقدان در هر سطحی که می‌بودند تشکر می‌کرد و اگر پاره‌ای از نقدها بیجا می‌بود با صبر و بردباری پاسخ می‌داد و مردم قانع می‌شدند.

 نمونه‌ای از انتقادات بر حضرت عمر و پاسخ ایشان:

نخست بدانیم که فیش حقوقی ایشان برای همگان مشخص بود، و سهم ایشان از غنایم بر مبنای قانون، مساوی با سهم دیگران بود و این برای همه عیان بود.

روزی چنین اتفاق افتاد که مقداری چادرِ عمده از مال غنیمت وصول شد، ایشان  به هر نفری یک‌ چادر داد؛ روز جمعه که برای خطبه تشریف آورد، دو چادر از همان نوع به تن داشت؛‌ یکی را به صورت پیراهن پوشیده بود و دیگری را به صورت ازار به خود بسته بود.

حضرت سلمان فارسی – در جمع مردم و در مراسم نماز جمعه نه در دادگاه ویژه – برخاست و گفت: ما به خطبه‌ی شما گوش نمی‌دهیم؛ زیرا به ما یک یک چادر دادی و خود دو تا برداشتی!

حضرت فاروق لبخندی زد و فرمود: یکی از این‌ها از پسرم عبدالله است؛ چون ازار کهنه‌ی من که آن را شسته بودم، خشک نشده بود، مجبور شدم چادر پسرم را عاریه بگیرم و به مسجد بیایم.

حضرت سلمان گفت: اکنون خطبه‌ات را گوش می‌کنیم. (موسوعه السیر: ۴/ ١١٠؛   سیرت خلفای راشدین: ١٨٣، ١٨۴)

کاش در عصر حاضر، سران حکومت‌های اسلامی و قواهای مختلف آن، عدالت و سیاست سران صدر اسلام را مطالعه کنند و نقدهای دلسوزانه ملت‌هایشان را بپذیرند و به فریاد آنان گوش دهند و بدین صورت خود را اصلاح کنند تا به فساد و اختلاس و قانون‌شکنی و بی‌مهری … متّهم نشوند و در قیامت با فرعون و هامان محشور نشوند و در نتیجه مردم آنان را دوست بدارند و نام نیک شان در تاریخ ثبت و مشکلات جهان اسلام حل گردد.

✍🏻 عبدالحکیم سیدزاده/ سنت آنلاین

مقاله پیشنهادی

اسباب تقویت صبر انسان بر مصیبت‌‌ها

رعایت امور ذیل در صبر بر مصیبتِ‌ از دست دادن فرزندان، خانواده، خویشاوندان و دیگر …