اهل بدعت و اهواء علامتهایی دارند که با آن شناخته میشوند و خداوند در قرآن و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم در سنت و احادیث خود از آنها خبر داد، تا امت را از آنان برحذر دارد و امت را از در پیش گرفتن راه اهل بدعت نهی کند و از جمله علامتهایشان امور ذیل است:
– ندانستن احکام دین و مقاصد شریعت؛ از دیدگاه بدعت گذاران گویا دین کامل نشده است و آن ها تسلیم نصوص دین نمیشوند. تقرب جستن به خداوند به شیوهای که خدا مشروع و مقرر نکرده است، فرقهگرایی و جدا بودن از جماعت، و جدال و خصومت و پیروی از هوای نفس.
– مقدمه کردن عقل بر نقل؛ ندانستن سنت و احادیث و اعتماد و استناد به احادیث ضعیف و جعلی و نپذیرفتن احادیثی که با بدعتهایشان هم آهنگ نیست، پرداختن به متشابهات و ادعای وجود تعارض بین سنت و قرآن.
– غلو در تعظیم افراد و شخصیتها و تعصب بر آرا و نظریههای آنان، و پیروی از عادت و عرف ، و زیادهروی در عبادت وتشبه به کفار.
– مارک زدن و لقب دادن به اهل سنت و کینه ورزی با اهل حدیث و دشمنی کردن با آنان و تحقیر آنان و اهانت به آنها و کافر شمردن مخالفان خود بدون دلیل و کمک گرفتن علیه اهل حق از حکام و پادشاهان و غیره.
و اهل سنت و الجماعت تلاشهای قابل تقدیری در راستای رد اهل بدعت و اهواء، انجام دادهاند، و در هر زمان و مکانی در کمین بدعتگذاران بوده و هستند و از بدعتهایشان پرده برمیدارند و یاوه بودن باورهایشان و دروغ بودن ادعاهایشان را بیان میکنند و اهل سنت و الجماعت در مورد اهل بدعت سخنان بسیار زیادی گفتهاند، ما بخشی از آن را ذکر میکنیم: امام احمدبن سنان القطّان/ میگوید: هیچ بدعت گذاری در دنیا نیست مگر اینکه با اهل حدیث دشمن است، و هرگاه فرد بدعتی ایجاد کند، شیرینی حدیث از قلب او بیرون میآید[۱].
و امام ابوحاتم حنظلی رازی/ میگوید: علامت اهل بدعت توهین به اهل حدیث است و علامت زندیقها این است که اهل حدیث را حشویه مینامند، میخواهند روایات و احادیث را ابطال کنند، و علامت جهمیه این است که اهل سنت را مشبهه مینامند و علامت قدریه این است که اهل سنت را جبریه میگویند و علامت مرحبۀ این است که اهل سنت را مخالفه و نقصانیه میگویند و علامت رافضه این است که اهل سنت را ناصبه میگویند، و اهل سنت فقط یک اسم دارند و غیرممکن است که این نامها بر آنان صدق نماید[۲].
[۱]– التذکره امام نووی.
[۲]– اصل السنه و اعتقاد الدین امام رازی.