نابودشدن مرگ بر پل صراط(۲)

ترمذی، باب: [مَا جَاءَ فِی خُلُودِ أَهْلِ الجَنَّهِ وَأَهْلِ النَّارِ]

ترمذی در آخر حدیثی که در این خصوص ذکر کرده، چنین آورده است:

۳۸۶- «فَإِذَا أَدْخَلَ اللَّهُ أَهْلَ الجَنَّهِ الجَنَّهَ، وَأَهْلَ النَّارِ النَّارَ، قَالَ: أُتِیَ بِالمَوْتِ، فَیُوقَفُ عَلَى السُّورِ الَّذِی بَیْنَ أَهْلِ الْجَنَّهِ وَأَهْلِ النَّارِ، ثُمَّ یُقَالُ: یَا أَهْلَ الجَنَّهِ! فَیَطَّلِعُونَ خَائِفِینَ، ثُمَّ یُقَالُ: یَا أَهْلَ النَّارِ! فَیَطَّلِعُونَ مُسْتَبْشِرِینَ، یَرْجُونَ الشَّفَاعَهَ، فَیُقَالُ لِأَهْلِ الجَنَّهِ وَأَهْلِ النَّارِ: هَلْ تَعْرِفُونَ هَذَا؟ فَیَقُولُونَ هَؤُلَاءِ وَهَؤُلَاءِ: قَدْ عَرَفْنَاهُ، هُوَ المَوْتُ الَّذِی وُکِّلَ بِنَا، فَیُضْجَعُ، فَیُذْبَحُ ذَبْحًا عَلَى السُّورِ، الَّذِی بَیْنَ الجَنَّهِ وَالنَّارِ، ثُمَّ یُقَالُ: یَا أَهْلَ الجَنَّهِ! خُلُودٌ لَا مَوْتَ، وَیَا أَهْلَ النَّارِ! خُلُودٌ لَا مَوْتَ».

386. «وقتی خداوند بهشتیان را وارد بهشت می‌کند و دوزخیان را به دوزخ درمی‌آورد، پیامبرصلی الله علیه و سلم فرمودند: مرگ آورده و بر دیواری ایستانده می‌شود که بین بهشتیان و دوزخیان قرار گرفته است، سپس خطاب به بهشتیان گفته می‌شود: ای بهشت! بهشتیان با ترس می‌آیند و متوجه صدایی که آن‌ها را خطاب قرار داده است، می‌‌شوند و سپس گفته می‌شود: ای اهل آتش! و آن‌ها خوشحال می‌آیند و متوجه صدا می‌شوند و منتظر شفاعتند، سپس به هردوی آن‌ها گفته می‌شود: آیا این را می‌شناسید؟ هردو گروه می‌گویند: بله، این را قبلاً شناخته‌ایم، این همان مرگی است که مأمور و ملازم ما قرار داده شده بود، سپس مرگ به پهلو انداخته می‌شود و بر دیواری که بین بهشت و دوزخ قرار دارد، ذبح می‌گردد و سپس خطاب به آن‌ها گفته می‌شود: ای اهل بهشت! جاودانه در بهشت بمانید، زیرا جاودانگی است و مرگی در کار نیست و ای دوزخیان! در دوزخ جاودانه بمانید، زیرا جاودانگی است و مرگی وجود ندارد»^([۱]).

 

[۱]– ظاهر این احادیث نشان می‌دهد که این بیان یک واقعیت است و از نظر عقلی به دور نیست که خداوند مرگ را به صورت حیوانی دربیاورد و آن را ذبح کند، زیرا خداوند بر هرچه که اراده کند قادر و تواناست.

نکته‌ی دیگر این که مسایل آخرت با مسایل دنیا مغایرت دارند و همچون یکدیگر نیستند که بخواهیم آن‌ها را باهم مقایسه کنیم و هرچه در این چهارچوب قرار نگرفت، آن را رد کنیم؛ به عنوان مثال وزن اعمال که در آیات آمده است، در چهارچوب این دنیا نمی‌گنجد، زیرا اعمال وزن ندارند تا وزن شوند.

البته این احتمال هم وجود دارد که این احادیث تمثیلی باشند برای اطمینان‌بخشیدن به بهشتیان مبنی بر استفاده‌ی دائم از نعمت‌های بهشتی و یأس و ناامیدکردن دوزخیان از نجات از دوزخ و خروج از آن، زیرا هردو گروه وقتی یقین پیدا کردند که دیگر مرگی در کار نیست و در مکان خود جاودانه خواهند ماند، گویی که مرگ ذبح شده و نابود گردیده است.

از تمامی این مباحث که بگذریم ما مسلمانان به آنچه از پیامبر  صلی الله علیه و سلم به طور یقین رسیده است، مؤمن خواهیم بود و در باره‌ی کیفیت آن جستجو نخواهیم کرد و تمامی این مسایل را از قدرت لایزال خداوند، بعید نمی‌دانیم.