معنی اصطلاحی دار
علما از سلف و خلف اختلاف ندارند در تقسیم عالم به دو دار که سومی ندارد، دار اسلام و دار کفر، و این تقسیم تقسیمی اصیل و برگرفته از کتاب الله و سنّت رسول الله ص است.
پس (دلیل) از کتاب الله تعالی، این فرموده اش است: ﴿وَٱلَّذِینَ تَبَوَّءُو ٱلدَّارَ وَٱلۡإِیمَٰنَ مِن قَبۡلِهِمۡ یُحِبُّونَ مَنۡ هَاجَرَ إِلَیۡهِمۡ﴾ [الحشر: ۹]
«و (نیز برای) کسانیکه پیش از آنان در دیار خود (مدینه دار الاسلام) جای گرفتند و (نیز) ایمان آورده بودند، کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست میدارند».
امام ابن کثیر میگوید: یعنی کسانی که قبل از مهاجرین در دارالهجره ساکن بودند و قبل از بسیاری از آنها ایمان آوردند.
و الله تعالی میفرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ تَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِکَهُ ظَالِمِیٓ أَنفُسِهِمۡ قَالُواْ فِیمَ کُنتُمۡۖ قَالُواْ کُنَّا مُسۡتَضۡعَفِینَ فِی ٱلۡأَرۡضِۚ قَالُوٓاْ أَلَمۡ تَکُنۡ أَرۡضُ ٱللَّهِ وَٰسِعَهٗ فَتُهَاجِرُواْ فِیهَاۚ فَأُوْلَٰٓئِکَ مَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَسَآءَتۡ مَصِیرًا٩٧﴾ [النساء: ۹۷]
«همانا کسانیکه فرشتگان جانشان را گرفتند در حالیکه به خویشتن ستم کرده بودند (فرشتگان) به آنان گفتند: شما در چه حالی بودید؟ گفتند: ما در زمین مستضعف بودیم (فرشتگان) گفتند: مگر سر زمین خدا، پهناور نبود که در آن مهاجرت کنید؟ بنابراین جایگاهشان دوزخ است و بدجایی است».
اما از سنت، پس تقسیم دیار در چندین حدیث آمده است، از جملهی آنها آنچه که مسلم از بریده بن حصیب به شکل مرفوع روایت کرده است: «ثُمَّ ادْعُهُمْ إِلَى الْإِسْلَامِ، فَإِنْ أَجَابُوکَ، فَاقْبَلْ مِنْهُمْ، وَکُفَّ عَنْهُمْ، ثُمَّ ادْعُهُمْ إِلَى التَّحَوُّلِ مِنْ دَارِهِمْ إِلَى دَارِ الْمُهَاجِرِینَ، وَأَخْبِرْهُمْ أَنَّهُمْ إِنْ فَعَلُوا ذَلِکَ فَلَهُمْ مَا لِلْمُهَاجِرِینَ، وَعَلَیْهِمْ مَا عَلَى الْمُهَاجِرِینَ».
ترجمه: «سپس آنان را به اسلام دعوت کن، پس اگر به تو جواب دادند، پس از آنان قبول کن و دست از آنان بکش، سپس آنان را به جابجا شدن از دارشان به سوی دار مهاجرین دعوت کن، و به آنان خبر بده که اگر چنین کنند پس برای آنان آن چیزی است که برای مهاجرین است و علیه آنان آن چیزی است که علیه مهاجرین است…».
و نسائی با اسناد صحیح از جابر بن زید تخریج کرده که گفت: ابن عباس گفت: «بی گمان رسول الله صلی الله علیه وسلم و ابوبکر و عمر از مهاجرین بودند، برای اینکه مشرکان را هجرت گفتند و از انصار نیز مهاجرانی وجود داشتند، برای اینکه مدینه دار شرک بود و آنان در شب عقبه نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمدند».