صفت ذاتیه برای الله تعالی است که به وسیله کتاب و سنت ثابت است. الله تعالی میفرماید: ﴿وَلَا یُحِیطُونَ بِشَیۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ﴾ [البقره: ۲۵۵]. «و به هیچ چیز از علم او احاطه ندارند». و از سنت حدیث جابر بن عبدالله است که پیامبر صلی الله علیه و سلم در هنگام استخاره به آنها یاد داد که بگویند: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَخِیرُکَ بِعِلْمِکَ وَأَسْتَقْدِرُکَ بِقُدْرَتِکَ»[۱] «خداوندا من به واسطه علمت از تو طلب خیر و به واسطه قدرتت از تو طلب قدرت میکنم».
و این از صفات فعلیه است که به وسیله کتاب و سنت ثابت میباشد. صفات فعلیه متعلق به اراده و قدرت الله تعالی هستند اگر بخواهد آن را انجام میدهد و اگر بخواهد آن را انجام نمیدهد. میفرماید: ﴿فَمَن یُرِدِ ٱللَّهُ أَن یَهۡدِیَهُۥ یَشۡرَحۡ صَدۡرَهُۥ لِلۡإِسۡلَٰمِۖ وَمَن یُرِدۡ أَن یُضِلَّهُۥ یَجۡعَلۡ صَدۡرَهُۥ ضَیِّقًا حَرَجٗا کَأَنَّمَا یَصَّعَّدُ فِی ٱلسَّمَآءِۚ﴾ [الأنعام: ۱۲۵]. «هرکس خداوند بخواهد هدایت کند سینهاش را برای پذیرش اسلام باز میکند و هرکس بخواهد گمراه کند سینهاش را تنگ میگرداند مثل این است که در آسمان بالا میرود». و دلیل از سنت حدیث عبدالله بن عمر رضی الله عنهما است که گفت: از رسول الله صلی الله علیه و سلم شنیدم که میفرمود: «إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ عَذَابًا أَصَابَ الْعَذَابُ مَنْ کَانَ فِیهِمْ ثُمَّ بُعِثُوا عَلَى أَعْمَالِهِمْ»[۲] «اگر خداوند بخواهد گروهی را عذاب دهد تمام کسانی که در میان آنها هستند را عذاب میدهد سپس بر اساس اعمالشان آنها را برمی انگیزد».
[۱] رواه البخاری برقم (۶۳۸۲).
[۲] رواه مسلم