قول کسی – هرچند بزرگ و والا مقام باشد – بر قرآن و سنت و اجماع امت مقدم نمی‌گردد (۲)

ائمه بزرگوار و معتمد نیز به این روش توصیه نموده‌اند.

  • امام ابو حنیفه رحمه الله می‌فرماید: «هر حدیثی که صحیح باشد، آن رای و مذهب من است»[۱] و همچنین فرموده‌اند: «برای کسی جایز نیست که قول ما را بگیرد مادامی که نمی‌داند آن را از کجا گرفته‌ایم»[۲].
  • امام مالک رحمه الله می‌فرماید: «همانا من انسانم، گاهی خطا می‌کنم و گاهی درست می‌گویم؛ لذا در رای من بنگرید هر چیز که موافق قرآن و سنت است، آن را بگیرید و هر چیز موافق قرآن و سنت نیست، آن را ترک نمائید»[۳]
  • امام شافعی رحمه الله می‌فرماید: «مسلمانان بر این امر اجماع نموده‌اند که برای هر کس سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم آشکار گردید، دیگر برایش جایز نیست بخاطر قول کسی آن حدیث را رها کند»[۴].

و همچنین فرموده‌اند: «هرگاه حدیثی از رسول الله  صلی الله علیه و سلم برایتان به صحت رسید پس آن را بگیرید و قول مرا بگذارید»[۵].

  • و امام احمد بن حنبل رحمه الله فرموده‌اند: «رأی اوزاعی، و رأی مالک، و رأی ابو حنیفه همه رأی می‌باشد، و آن همه نزد من مساوی است، و همانا حجت در آثار می‌باشد»[۶].

و این چنین همه ائمه سلف به پیروی از کتاب و سنت و ترک همه اقوال مخالف با آندو توصیه نموده‌اند، و این از اموری است که همۀ امت بر آن اجماع دارند.

 

 

[۱]– ابن عابدین این قول را در کتاب حاشیه (۱/۶۳) ذکر نموده است.

[۲]– ابن عابدین در حاشیه بر کتاب البحر الرائق (۶/۲۹۳) این قول را آورده است.

[۳]– ابن عبدالبر در کتاب الجامع، باب معرفه اصول العلم و حقیقته این قول را ذکر نموده است.

[۴]– ابن القیم در کتاب اعلام الموقعین (۱/۷) از امام شافعی نقلش کرده است.

[۵]– ابن حبان در صحیح خود (۳/۲۸۴ ترتیب ابن بلبان) از امام شافعی نقلش کرده است.

[۶]– ابن عبدالبر در کتاب الجامع، باب فی ذم القول فی دین الله تعالی بالرأی و الظن و القیاس علی غیر أصل و عیب الإکثار من المسائل دون اعتبار، ذکرش کرده است.

مقاله پیشنهادی

نشانه‌های مرگ

مرگ انسان با افتادن و شل شدن دو طرف گیج‌گاه، کج شدن بینی، افتادن دست‌ها، …