قرآن چیست؟ (۲)

سه نام قرآن کریم خیلی مشهور است. البته قرآن به قول برخی از دانشمندان چون سیوطی بیش از ۵۰ نام دارد، چون فرقان، کتاب، کریم، مبارک، رحمه، هدی، بصائر و … ولی وقتی به دقت به این اسما بنگریم درمی‌یابیم که اکثرشان، صفت‌های قرآن هستند تا نام‌های آن. سه نام مشهور عبارت‌اند از: قرآن، کتاب، فرقان که هر کدام را جداگانه توضیح مختصری می‌دهیم.

قرآن:

در مورد قرآن که چه معنی دارد؛ روایت‌ها و حرف‌هایی وجود دارد که مشهورترین آن‌ها عبارت‌اند از:

  1. قرآن، معنایش قرائت و خواندن است چنانکه خداوند جل جلاله در قرآن کریم می‌فرماید:

﴿إِنَّ عَلَیۡنَا جَمۡعَهُۥ وَقُرۡءَانَهُۥ١٧ فَإِذَا قَرَأۡنَٰهُ فَٱتَّبِعۡ قُرۡءَانَهُۥ١٨﴾ [القیامه: ۱۷-۱۸].

 «چرا که گرد آوردن قرآن و خواندن آن، کار ما است. پس هرگاه ما قرآن را خواندیم، تو خواندن آن را پیگیری و پیروی کن.»

  1. قرآن، این کتاب آسمانی است، و به این معنی به کثرت در قرآن به کار می‌رود، چنانکه خداوند می‌فرماید:

﴿إِنَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ یَهۡدِی لِلَّتِی هِیَ أَقۡوَمُ ٩﴾ [الإسراء: ۹].

«این قرآن به راهی رهنمون می‌کند که مستقیم ترین راه‌هاست.»

در این صورت قرآن جامع یا گردآوری شده معنی می‌دهد به طوری که جامع سوره‌ها و آیه‌هاست.

کتاب:

کتاب، نام دیگر قرآن است که در قرآن شریف در تعدادی از آیه‌ها استعمال شده است، چنانکه خداوند می‌فرماید:

﴿ذَٰلِکَ ٱلۡکِتَٰبُ لَا رَیۡبَۛ فِیهِۛ هُدٗى لِّلۡمُتَّقِینَ٢﴾ [البقره: ۲].

«این کتاب هیچ گمانی در آن نیست و راهنمای پرهیزگاران است.»

﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِیٓ أَنزَلَ عَلَىٰ عَبۡدِهِ ٱلۡکِتَٰبَ وَلَمۡ یَجۡعَل لَّهُۥ عِوَجَاۜ١﴾ [الکهف: ۱].

«حمد و سپاس خدایی را سزاست که بر بنده­ی خود -محمد- کتاب -قرآن- را فرو فرستاده است و در آن هیچ گونه انحراف و کژی قرار نداده است.»

کتاب به معنای جمع آوری یا جامع به کار می‌رود، عین همان معنایی را بیان می‌کند که در قرآن از آن نام بردیم. قرآن کریم به دلیلی که سوره‌ها، آیه‌ها، مفاهیم و معانی زیادی را با حکمت‌ها و… در بر دارد، “کتاب” نامیده شده است.

گفته شده است حکمتی که قرآن “قرآن” و “کتاب” نامیده شده این است که:

قرآن بیان کننده­ی قرائت و حفظ و کتاب بیان کننده­ی نوشته است. قرآن هم از همین دو طریق محفوظ است. در سینه­ی قاریان و حافظان کتاب خدا و در مصاحف و نوشته‌ها که هر دو با توافق و هماهنگی، روند حفظ قرآن کریم را تضمین می‌کنند.

مقاله پیشنهادی

فضیلت قرائت قرآن

الله متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ یَتۡلُونَ کِتَٰبَ ٱللَّهِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰهَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ سِرّٗا وَعَلَانِیَهٗ …