دکتر لطف الله روزبهانی مینویسد: «در ابتدای کار، فکر محدود محمد تنها به ساکنین حجاز بود و او تصورش را نمیکرد که روزی اسلام از مرزهای ریگزار خارج شود و به سایر شهرها برسد. گواه ما سوره یوسف آیه ۲، سوره ابراهیم آیه ۴، و سوره زخرف آیه ۲ است که در تمامی آنها به این مسئله اشاره شده است که ما قرآن را به عربی فرستادیم و ما هیچ رسولی را به میان قومی نفرستادیم، مگر به زبان آن قوم.» (۱)
میگویم: پاسخ بر چند وجه است…
اولاً. اینکه پیامبر ﷺ در ابتدا تصور این را نداشتهباشند که اسلام جهانی شود، یک ادعایی گزاف و بدون دلیل است، و همچنین در تمامی سورههای مکی نمیتوان آیهای را یافت که دعوت اسلامی را در قوم عرب یا مردم مکه حصر کرده باشد. چرا که اسلام، هدایت الهی است و هدایت الهی هم انحصاری به عرب و غیر عرب ندارد.
ثانیاً. در آیاتی که جناب دکتر ذکر کرده است، هیچ اشارهای به این نشده است که دعوت قرآن منحصر به قوم عرب باشد. برای مثال الله متعال میفرماید که «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ»، اما عربی بودن قرآن که دال بر انحصاری بودنش به قوم عرب نیست! امروزه بهترین کتابها در مسائل تخصصی به زبان انگلیسی نوشته میشوند، اما تا به حال احدی ادعا نکرده است که کسی جز انگلیسی زبانها نباید این کتابهارا مطالعه کند! اگر کسی اشکال کند که آن کتابها به زبانهای دیگر ترجمه میشوند، به آنان میگوییم که ترجمهی معنوی قرآن به زبانهای دیگر نزد اهل علم جایز بوده و اشکالی ندارد (۲) چنانکه شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله میفرماید: «ترجمهی معانی قرآن برای کسی که عربی نمیداند، به اتفاق علما جایز است.» (۳)
ثالثاً. دلائل بسیاری در قرآن کریم وجود دارند که ثابت میکنند رسالت ایشان جهانی است و ما قادر به استشهاد به این ادله هستیم، اما اسلام ستیزان قادر نیستند که حتی یک دلیل صریح و روشن بر انحصاری بودن دعوت ایشان به قوم عرب ارائه کنند! اکنون تعدادی از آن دلائل را بر سبیل اختصار ذکر میکنیم:
۱٫ «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّهً لِلنَّاسِ بَشِیرًا وَنَذِیرًا…» (۴) یعنی: «ما تو را برای تمامی مردمان فرستادهایم، تا مژدهرسان و بیمدهنده باشی…» (۵)
۲٫ «تَبَارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعَالَمِینَ نَذِیرًا»(۶) یعنی: «والامقام کسی است که فرقان را بر بندهاش نازل کرده است تا جهانیان را بیم دهد.»(۷)
۳٫ «وَمَا تَسْأَلُهُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِلْعَالَمِینَ» (۸)یعنی: «تو در برابر این پاداشی نمیخواهی و همانا قرآن جز پند و اندرزی برای جهانیان نیست.» (۹)
۴٫ «وَأَرْسَلْنَاکَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَکَفَى بِاللَّهِ شَهِیدًا»(۱۰) یعنی: «و تو را به عنوان پیامبری برای مردم فرستادهایم، و کافیست که خداوند گواه باشد.»
۵٫ «إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِلْعَالَمِینَ»(۱۱) یعنی: «این قرآن جز پند و اندرزی برای جهانیان نیست.»(۱۲)
۶٫ «قُلْ یَاأَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ جَمِیعًا الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»(۱۳)یعنی: «بگو ای مردم! من فرستادهی خدا به سوی تمامی شما هستم، خدایی که آسمانها و زمین از آن اوست.»
۷٫ «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَهً لِلْعَالَمِینَ»(۱۴)یعنی: «و ما تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادهایم.»(۱۵)
رابعاً. در سنت و سیرهی پیامبر اسلام ﷺ دلائل بسیاری بر عمومیت رسالت ایشان موجود است، که از جملهی آنهاست:
۱٫ جابر بن عبد الله از پیامبر ﷺ نقل میکند، که فرمودند: «وبعثت إلى الناس کافه.»(۱۶) یعنی: «و به سوی تمامی مردم فرستاده شدم.»، و این حدیث بر جهانی بودن رسالت ایشان صراحت کامل دارد.
۲٫ همچنین از ایشان نقل شده است که فرمودند: «کان النبی یبعث إلى قومه خاصه وبعثت إلى الناس عامه.» (۱۷) یعنی: «هر پیامبر فقط برای قوم خودش فرستاده شده است، اما من برای تمام مردم مبعوث شدهام.»، و این حدیث نیز دلالت آشکاری بر مسئله دارد.
۳٫ از مسلمات تاریخی آن است که پیامبر ﷺ به دربار کسری و قیصر نامه نوشتند و آنان را به اسلام دعوت کردند.(۱۸) طبیعتاً اگر رسالت ایشان جهانی نبود، به سوی آنان نامه و سفیری نمیفرستادند.
۴٫ چنانکه عبد الرحمن بن عوف رضی الله عنه روایت کرده است، رسول خدا ﷺ برای مجوس جزیه تعیین کرده بود(۱۹) و این دلالت بر عمومیت دعوت ایشان دارد. زیرا اگر مجوس ملزم به ایمان آوردن به ایشان نبودند، اخذ جزیه از آنان دلیلی نداشت.
۵٫ در حدیث صحیحی آمده است که پیامبر ﷺ به فتح بلاد فارس توسط جماعتی از مسلمانان بشارت دادند.(۲۰) اگر اسلام مختص قوم عرب بود، پیامبر ﷺ نه تنها بشارتی به صحابه نمیدادند، بلکه این عمل را نمیپذیرفتند، بنابراین تقریر و این قول ایشان دلیل واضحی بر مشروعیت فتح ایران و البته جهانی بودن دعوت اسلام است.
نتیجهگیری: از آنچه که گذشت، جهانی بودن رسالت پیامبر ﷺ و بطلان ادعای جناب روزبهانی ثابت میشود و هیچ بهانهای برای کسی باقی نمیماند. اینگونه نیست که خداوند مهربان حقیقت و هدایت را به قومی عنایت کرده و آن را از دیگر اقوام جهان دریغ کند. کسانی که چنین گمانی دارند، یا در عدالت و رحمت خداوند شک کردهاند، و یا اینکه بر دلهای خود پرده زدهاند، ونعوذبالله من الضلال…
———————————-
۱. قرآن کلام محمد، ص ۲۳
۲. علمای این شأن تنها دو شرط برای آن ذکر کردهاند: ۱٫ اینکه جایگزین قرآن نگردد، بلکه متن عربی موجود باشد و در کنار هر آیه ترجمهی آن قرار داده شود. ۲٫ مترجم به لغت عرب و زبان مقصد، و همچنین به الفاظ شرعی قرآنی عالم باشد.
۳ . الجواب الصحیح لمن بدل دین المسیح، ج ۲، ص ۵۵
۴. سبأ، آیه ۲۸
۵. آقای روزبهانی در صفحهی ۱۸۱ از کتاب خود به مکی بودن این سوره اعتراف کردهاند: «سورهی سباء با ۵۴ آیه که در مکه توسط محمد نوشته شده است.»
۶. الفرقان، آیه ۱
۷. سورهی فرقان با تمامی آیاتش در مکه و قبل از هجرت به مدینه نازل شده است و آقای روزبهانی هم به این مسئله در صفحهی ۱۵۰ از کتابش اعتراف کرده است: «سوره فرقان مشتمل بر ۷۷ آیه که در مکه نگارش یافته است…»، بنابراین همین آیه به تنهایی تمامی ادعاهای امثال دکتر روزبهانی را درهم میشکند!
۸ . یوسف، آیه ۱۰۴
۹ . این آیه در سورهی یوسف آمده است، یعنی همان سورهای که آقای روزبهانی به آیهی دوم آن برای اثبات جهانینبودن قرآن کریم استناد کردهاند، فتأمل!!
۱۰ . النساء، آیه ۷۹
۱۱. التکویر، آیه ۲۷
۱۲ . سورهی «التکویر» مکی است. بنگرید به: تفسیر القرآن العظیم، ج ۸، ص ۳۲۸
۱۳. الأعراف، آیه ۱۵۸
۱۴ . الأنبیاء، آیه ۱۰۷
۱۵ . سورهی «الأنبیاء» به اتفاق اهلتفسیر مکی است. بنگرید به: تفسیر القرآن العظیم، ج ۵، ص ۳۳۱
۱۶ . صحیح البخاری، ج ۱، ص ۹۵
۱۷ . همان، ج ۱، ص ۷۴
۱۸. صحیح مسلم، ج ۳، ص ۱۳۹۷
۱۹ . صحیح البخاری، ج ۴، ص ۹۶
۲۰ . صحیح مسلم، ج ۴، ص ۲۲۳۷ – این حدیث و مشابه آن در کتب امامیه نیز وارد شده است و آقای محمد باقر مجلسی تصریح به تواترش کرده است. بنگرید به: مرآه العقول، ج ۲۶، ص ۱۳۹
مقاله پیشنهادی
شبهه مخالفان حدیث و آیه «در کتاب هیچ چیز را فرو نگذاشتهایم»
یکی دیگر از شبههایی که مطرح میکنند فهم آنها از فرمودهی خداوند و این آیه …