فرقه خوارج (۳)

به عقیده­ی آنها الله متعال مقام و منزلت سومی در بین کفر و ایمان قرار نداده است، کسی که کافر شده، عمل او تباه شده و مشرک می­گردد. و ایمان اساس اعمال و اولین فرایض در اعمال است و هرکس اوامر الله متعال را ترک کند، اعمالش نابود می­شود و هرکس عملش تباه و نابود شود، بی­ایمان است و شخص بی­ایمان، مشرک و کافر است.

یکسان دانستن گناهان بزرگ و کوچک نزد آنها، ناشی از فهم نادرست آنها از قرآن کریم است چرا که الله عزوجل میان آنها تفاوت گذاشته و می­فرماید: «إِن تَجْتَنِبُواْ کَبَآئِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَنُدْخِلْکُم مُّدْخَلاً کَرِیماً»: «اگر از گناهان بزرگی که از آن نهی شده‌اید، دوری کنید، گناهان (صغیره) شما را از شما می‌زداییم و شما را در جایگاه خوبی (= بهشت) وارد می‌کنیم.» (نساء: ۳۱)

سنت نیز همین تفاوت را قائل شده است و در سنن ابوداود و نسائی و … ابوهریره روایت می­کند که رسول الله فرمودند: «اجْتَنِبُوا السَّبْعَ الْمُوبِقَاتِ: الشِّرْکُ بِاللَّهِ، وَالسِّحْرُ، وَقَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ، وَأَکْلُ الرِّبَا، وَأَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ، وَالتَّوَلِّی یَوْمَ الزَّحْفِ، وَقَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ»: «از هفت گناه هلاک کننده دوری کنید: شرک به الله، سحر، کشتن کسی که الله (کشتن او را) حرام قرار داده است مگر به حق، رباخواری، خوردن مال یتیم، فرار از میدان جنگ، تهمت زدن به زنان مومن، پاکدامن و ناآگاه (از آن تهمت)»

احادیث دیگری نیز وارد شده که گناهان کبیره را توصیف و بیان می­کند که به بیش از هفتاد مورد می­رسند؛ اما تفسیر این روایت می­تواند به این صورت باشد که رسول خدا ابتدا به هفت مورد مذکور آگاه شده بود، سپس الله متعال بیش از آن­را به او آموخت؛ اما رای ارجح و بهتر آن است: این حدیث که بر هفت مورد اشاره دارد، سبب آن این است که این هفت مورد بسیار بزرگ و مهلک هستند؛ در صحیحین ابن مسعود روایت می­کند که گفتم: ای رسول خدا، کدام گناه بزرگتر است؟ ایشان فرمود: «أَنْ تَقْتُلَ وَلَدَکَ مَخَافَهَ أَنْ یَطْعَمَ مَعَکَ»: «اینکه فرزندت را از ترس اینکه با تو هم کاسه شود، بکشی.» گفتم: سپس کدام گناه؟ فرمود: «أَنْ تُزنِیَ بحَلِیلَه جَارِکَ»: «اینکه با زن همسایه­ات زنا کنی.» پس الله متعال در تصدیق آن این آیه را نازل کرد: «وَالَّذِینَ لَا یَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ وَلَا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا یَزْنُونَ وَمَن یَفْعَلْ ذَلِکَ یَلْقَ أَثَاماً * یُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَیَخْلُدْ فِیهِ مُهَاناً * إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلاً صَالِحاً فَأُوْلَئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَکَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَّحِیماً»: «و کسانی‌که با الله معبود دیگر را نمی‌خوانند و نفسی را که الله (کشتنش را) حرام کرده است، جز به حق نمی‌کشند و زنا نمی‌کنند و هرکس چنین کند، مجازات گناه (خود) را خواهد دید. عذاب او در روز قیامت مضاعف می‌گردد و با خواری (و ذلت) در آن جاودان خواهد ماند. مگر کسی‌که توبه کند و ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، پس اینانند که الله بدی‌های­شان را به نیکی‌ها مبدل می‌کند و الله آمرزنده مهربان است.» (فرقان: ۶۸- ۷۰).

از اقوال سلف در این مورد، پاسخ ابن عباس به مردی است که از گناهان کبیره پریسد و ابن عباس در جوابش گفت: «گناهان کبیره تا ۱۷۰ مورد می­رسد. مهم­ترین آنها هفت مورد است اما بدان که هیچ گناه کبیره­ای با توبه باقی نخواهد ماند و گناه صغیره­ای که بر آن پافشاری و اصرار شود دیگر صغیره نیست.»