فاسق چه کسی است؟

پرسش:از جناب علامه ابن عثیمین سوال شد : در شریعت اسلام فاسق چه کسی است؟

الحمدلله

«فاسق یعنی کسی که از اطاعت الله و پیامبرش خارج شده باشد، و بر دو نوع است:
فسق اکبر که کفر است،
و فسق پایین تر از آن (که به حد کفر نمی رسد).

مثال فسق اکبر این فرموده الله تبارک و تعالی در سوره سجده است که می فرماید:

«أَفَمَنْ کَانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کَانَ فَاسِقاً لا یَسْتَوُونَ * أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَی نُزُلاً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ * وَأَمَّا الَّذِینَ فَسَقُوا فَمَأْوَاهُمُ النَّارُ کُلَّمَا أَرَادُوا أَنْ یَخْرُجُوا مِنْهَا أُعِیدُوا فِیهَا وَقِیلَ لَهُمْ ذُوقُوا عَذَابَ النَّارِ الَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تُکَذِّبُونَ» (سجده ۱۸-۲۰).

یعنی : «آیا کسی که باایمان باشد همچون کسی است که فاسق است؟! نه، هرگز این دو برابر نیستند. امّا کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، باغهای بهشت جاویدان از آن آنها خواهد بود، این وسیله پذیرایی (خداوند) از آنهاست به پاداش آنچه انجام می‏دادند. و امّا کسانی که فاسق شدند (و از اطاعت خدا سرباز زدند و راه کفر در پیش گرفته‌اند)، جایگاه همیشگی آنها آتش است؛ هر زمان بخواهند از آن خارج شوند، آنها را به آن بازمی‏گردانند و به آنان گفته می‏شود: «بچشید عذاب آتشی را که انکار می‏ کردید».

فسق در اینجا به معنای کفر است، فسق دیگری هست که به درجه کفر نمی رسد، مانند این آیه که می فرماید:
«وَلَکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَکَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْیَانَ» (حجرات ۷).

یعنی : « اما خداوند ایمان را در نظرتان گرامی داشته است و آن را در دلهایتان آراسته است، و کفر و نافرمانی و گناه را در نظرتان زشت و ناپسند جلوه داده است».

در این آیه خداوند متعال کفر را بتنهایی و فسق را نیز بتنهایی و عصیان را هم که غیر از فسق است را هریک جداگانه ذکر کرده است.

و مراد فقهاء که رحمت خدا بر آنها باد از اینکه در کتابهایشان نوشتند : گواهی فاسق پذیرفته نمی شود، منظورشان فسقی جدا از کفر است».

” فتاوی نور علی الدرب” (۴/۲).