عمروبن عاص، مرد فوق العاده (۲)

این مجاهد حماسه ساز، با تصّدی و اجراگری عادلانه ی خود، محبوب و دوستدار ساکنان بلاد فتح شده بود. حقوق از دست رفته ی شان را به آنان باز گرداند و هر آن چه را که باعث شکایت و گله مندی آنان می گردید، ریشه کن ساخت . زمینهای شان را به حال خود باقی گذارد و از تقسیم آنها میان فاتحین مسلمان امتناع ورزید. و با اهتمام به رفاه حال و آسایش ساکنان همت گمارد .تا با کاستن از میزان مالیات، بر آنان فشاری وارد نشود. چنان که عوارض و خراج مصر را دویست هزار اخذ نمود. متعاقب او عبدالله بن سعد بن أبی سرح، این مقدار را چهار صد هزار دریافت کرد. حضرت عثمان (رض) به عمرو بن عاص گفت: (پس از تو، در مصر، تولید مثل و تخم گذاری پربار و پرثمر گشت ). عمرو بن عاص (رض) گفت: (این بدان روست که شما بچه های آنان (حیوانات) را لاغر کردید. در حالی که من چنین نکردم). از این رهگذر، ساکنان مصر در روزگار وی دارایی و جان و زن و فرزندان خود را در امنیت و آرامش می دیدند و هیچ یک از آنان همانند بردگان مبادله و خرید و فروش نمی شد . و بدین طریق در قبال وضع مالیاتی که در توان شان بود و بر دوش شان سنگینی نمی کرد، بیم حمله ی دشمن را از آنن دفع می کرد. او توصیه ی پیامبر (ص) را در باره ی قبطیان تحقق بخشید. پیامبر صلی الله و علیه و سلم فرمودند: (إذا فتحتم مصر فاستوصوا بالقِبطِ خیراً، فانّ لهم ذمّه و رَحمِاً) «هر گاه مصر را گشودید، از نیکی و خیر خواهی به قبطیان دریغ نورزید.
زیرا از صله رحم برخوردارند و مهربان و نرم خو هستند.
حضرت عمرو بن عاص رضی الله عنه مردی چهار شانه، کوتاه قامت، سری بزرگ درشت هیکل و زیبا روی بود. سیاه به مو می مالید. و به پوشاک، منزل و خوراکش بسیار اهمیت می داد.
برادر عمرو بن عاص (رض) هشام بن عاص (رض) است که در نبرد «أجنادین» به شهادت رسید و در شمار اصحاب پیامبر (ص) بود. از وی فرزندی بر جای نمانده است. مادرش، ام حرمله دختر هشام بن المغیره مخزومی است. هشام پیشینه ای دیرین در اسلام داشت. او در مرحله ی دوم هجرت به مدینه به مکه باز گشت. اما در اواخر سال اول هجرت همچنان در مکه محبوس ماند. پس از آن خاندانش او را محبوس نموده و در بند گرفتند. او همواره برای فرار دنبال راه چاره ای بود. تا این که رهایی یافت و پیش از آوردگاه «خندق» نزد پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم قرار گرفت. و به صفوف مبارزان میادین جهاد پیوست. تا این که در«شام» به شهادت نائل آمد.از برادرش عمرو بن عاص (رض) کم سن تر بود. کنیه اش (ابوالعاص) بود که رسول خدا (ص) کنیه ی «ابو مطیع» را بر او نهاد.
برادران عمرو بن عاص (رض) از مادرش به نامهای: عُروه بن أبی اُثاثه العَدَوی أرنب بنت عفیف بن العاص و عقبه بن نافع بن عبدالقیس بن لَقیِط، از خاندان حارث بن فِهر القرشی، بودند.
فرزند عمرو بن عاص (رض)، عبدالله نام داشت. او در مصاحبت پیامبر (ص)قرار گرفته و از آنحضرت (ص) حدیث روایت نموده است. تمامی سال را روزه بود و شبها را به نماز و نیایش سپری می نمود. خبر عبادت وی به پیامبر (ص) رسید. رسول الله صلی الله و علیه و سلم به او گفت: (روزه بدار و افطار کن . نماز بگذار وسپس بخواب) . مادر عبدالله از فضلای زنان صحابیه به شمار می آمد. در وادی «وهط» و مکه بازمانده های فراوانی از او بر جای است که قریب به صد نفر می رسند.
فرزند دیگر عمرو بن عاص (رض) محمد بن عمرو بن عاص نام دارد. از وی فرزندی بر جای نمانده است. و مادرش از قبیله ی «بَلّی» می باشد.
حضرت عمرو بن عاص -رضی الله عنه- اُم کلثوم دختر عقبه بن أبی معیط (رض) که از زنان مهاجر بود را به حباله ی نکاح خویش در آورد. ابتدا حضرت زبیر بن عوام (رض) با وی ازدواج نمود. و سپس او را طلاق داد. پس از آن حضرت عبدالرحمن بن عوف وی را به همسری خود پذیرفت. زمانی که عبدالرحمن بن عوف به سرای باقی شتافت، حضرت عمرو بن عاص (رض) او را به همسری گرفت. همسر دیگر او عاتکه دختر زید بن عمرو بن تُقیل بن عبدالعُزَّی است که عبیده بن حارث بن عبدالمطلب ابتدا با او ازدواج کرد، سپس عبدالله بن ابوبکر (رض) و پس از آن عمر بن خطاب (رض) و سپس محمد بن ابوبکر (رض). پس از کشته شدن محمد بن ابوبکر (رض) در مصر، حضرت عمرو بن عاص (ر) او را به همسری گرفت.
همان گونه که قبلا اشاره کردیم، «ریطه» مادر عبدالله بن عمرو بن عاص (رض) نیز از همسران وی به شمار می آمد.
ابوسفیان بن حارث بن عبدالمطلب از دوستان و ندیمان حضرت عمرو بن عاص (رض) در جاهلیت بود، که نمایان گر جایگاه ویژه ی او پیش از اسلام است. سرانجام اجل بر این داهی، ترفند فن، سایه افکند و بر او یورش برد. پس از آن که صفحات تاریخ را سرشار از عملکرد درخشان و اقدامات تحسین برانگیزش گرداند و آثاری جاودانه در گستره ی روزگار به ویژه در فتح بلاد، از خود بر جای نهاد.
در سال چهل وسه هجری به مرض الموت دچار گردید و بیماری حلقه را بر او تنگ گرفت. بسیار کم پیش می آمد که، گریبان گیر بیماری شود، و دلیل آن عنایت و اهتمام شدید او بر محافظت از صحت و تندرستی اش بود.