عقیده امام شافعی در مورد قضا و قدر

• بیهقی از ربیع بن سلیمان روایت می‏کند که: (از شافعی در مورد قدر سؤال شد، گفت:

ما شئت کان وإن لم أشأ		وما شئت إن لم تشأ لم یکن
خلقت العباد علی ما علمت		ففی العلم یجری الفتی والمسن
علی ذا مننت وهذا خذلت		وهذا أعنت وذا لم تعن
فمنهم شقی ومنهم سعید		ومنهم قبیح ومنهم حسن[۱]

(هر چه بخواهی – خدا – می‏شود  هر چند که من نخواهم و هر چه بخواهم اگر تو نخواهی نمی‏شود.

بندگان را بر آنچه دانستی خلق کردی و در علم ازل، جوان و پیر بودند.

یکی را انعام به نعمت کردی و دیگری را پست و خوار گرداندی، یکی را یاری رساندی و دیگر را محروم کردی.

بعضی از بندگان نگون بخت شدند و بعضی خوشبخت، بعضی زشت گردیدند و بعضی زیبا).

• بیهقی در مناقب شافعی آورده که شافعی گفته: (خواست و اراده انسانها به سوی خداوند بر می‏گردد و خواست و اراده ای ندارند مگر آنکه خداوند خالق جهانیان داشته باشد، انسانها خالق اعمالشان نیستند، بلکه خداوندی که خالق انسانهاست، خالق اعمالشان نیز می‏باشد. و قدر – چه خیر و چه شرش – از طرف خداوند عزوجل است، و عذاب قبر، سؤال از اهل قبور، مبعوث شدن، حساب روز قیامت، بهشت و جهنم و … که در احادیث و روایات از آنها بحث شده همگی حقیقت دارند).[۲]
• لالکائی از مزنی روایت می‏کند که: (شافعی گفت: می‏دانی قدری کیست؟ کسی است که می‏گوید خداوند هیچ چیزی را خلق نکرده تا به آن عمل شود).[۳]
• بیهقی از شافعی روایت می‏کند که: (قدریه کسانی هستند که رسول الله صلی الله علیه وسلم در حق آنها می‏فرماید: «هم مجوس هذه الأمه» (آنها مجوس امت اسلامی‏هستند)[۴] کسانی که می‏گویند، خداوند تا زمانی که معصیتی روی ندهد از آن خبر ندارد).[۵]
• بیهقی از ربیع بن سلیمان از شافعی روایت می‏کند که شافعی خواندن نماز پشت سر شخص قدری را مکروه می‏دانست.[۶]

 

 

[۱] – مناقب الشافعی (۱/۴۱۲-۴۱۳)، شرح أصول اعتقاد اهل اسنه و الجماعه (۲/۷۰۲).

[۲] – مناقب الشافعی (۱/۴۱۵).

[۳] – شرح أصول اعتقاد اهل السنه و الجماعه (۲/۷۰۱).

[۴] – ابوداود، ۴۶۹۱، حاکم، مستدرک (۱/۸۵).

[۵] – مناقب الشافعی (۱/۴۱۳).

[۶] – مناقب الشافعی (۱/۴۱۳).