﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ عِبَادٌ أَمۡثَالُکُمۡۖ فَٱدۡعُوهُمۡ فَلۡیَسۡتَجِیبُواْ لَکُمۡ إِن کُنتُمۡ صَٰدِقِینَ١٩۴﴾ [الأعراف: ۱۹۴].
«آنهایى را که غیر از خدا مى خوانید (و پرستش مىکنید)، بندگانى همچون خود شما هستند، آنها را بخوانید، و اگر راست مىگویید باید به شما پاسخ دهند (و تقاضایتان را برآورده سازند)».
در این آیه بیان شده که مشرکان قدیم (عرب و عجم) همگی تنها بتها را به عنوان واسطه نمیگرفتند، بلکه عدهای از آنها از واسطههای بشری استفاده میکردند مثل مسیحیانی که مریم را به عنوان واسطه میان خود و خدا برگزیدند. او را صدا میزدند و از او مددجوئی و طلب کمک میکردند. در حالی که آنها در درون خود میدانستند و با زبان خود به آن اقرار میکردند و در کتابهایشان بیان میکردند که مریم به صورت خدایی نیست که پرستیده شود[۱].
انواع عبادت مثل هم هستند، ولی مسمی و شخصیاتی که پرستیده میشوند فرق میکنند. منظورم از این سخن این است که بعضی از آنهایی که واسطههایی را میان خود و خدا میگیرند و بر آنها توکّل میکنند و از آنها مدد میجویند و برای آنها نذر و قربانی میکنند هنگامی که با آیات و احادیثی که در دینشان وجود دارد مواجه شوند، چه بسا که یکی از آنها با این سخن کلام شما را نقض میکند و میگوید. آیا نبی و امام و اولیاء را با بتها مقایسه میکنید؟
برای شخص مسلمان ممکن نیست که نبی یا امامی از ائمه مسلمانان و یا انسان صالحی را به بتها تشبیه کند. چونکه میداند که این بزرگان راضی نیستند چه برای خودشان و چه برای دیگران که غیر خدا را بپرستند. همچنانکه خداوند میفرماید: ﴿مَا کَانَ لِبَشَرٍ أَن یُؤۡتِیَهُ ٱللَّهُ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡحُکۡمَ وَٱلنُّبُوَّهَ ثُمَّ یَقُولَ لِلنَّاسِ کُونُواْ عِبَادٗا لِّی مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَٰکِن کُونُواْ رَبَّٰنِیِّۧنَ بِمَا کُنتُمۡ تُعَلِّمُونَ ٱلۡکِتَٰبَ وَبِمَا کُنتُمۡ تَدۡرُسُونَ٧٩ وَلَا یَأۡمُرَکُمۡ أَن تَتَّخِذُواْ ٱلۡمَلَٰٓئِکَهَ وَٱلنَّبِیِّۧنَ أَرۡبَابًاۗ أَیَأۡمُرُکُم بِٱلۡکُفۡرِ بَعۡدَ إِذۡ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ٨٠﴾ [آل عمران: ۷۹-۸۰]. «براى هیچ بشرى سزاوار نیست که خداوند، کتاب آسمانى و حکم و نبوت به او دهد سپس او به مردم بگوید: «غیر از خدا، مرا پرستش کنید!» بلکه (سزاوار مقام او، این است که بگوید:) مردمى الهى باشید، آنگونه که کتاب خدا را مىآموختید و درس مىخواندید! (و غیر از خدا را پرستش نکنید!). و نه اینکه به شما دستور دهد که فرشتگان و پیامبران را، پروردگار خود انتخاب کنید. آیا شما را، پس از آنکه مسلمان شدید، به کفر دعوت مىکند؟!».
ولی تشابه از جهت کاری که دعاکننده انجام میدهد، حاصل شده است، اهل مکّه بتها را میخواندند و نذر قربانی خود را تقدیم آنها میکردند. تا آنها با نقشی که دارند بتپرستان را به خدا نزدیک کنند و این کسانی که به انبیاء و امامان و صالحین روی میآورند و از آنها دعا و کمک میخواهند و نذر خود را تقدیم آنها میکنند همان کار را انجام میدهند که اهل مکه انجام مىدادند، تا به خداوند نزدیک شوند!.
تفاوت حقیقی میان کسی که از مریم طلب کمک میکند و میگوید: یا مریم مقدس حاجت مرا بر آورده کن، با کسی که از فاطمه کمک میخواهد و میگوید: یا زهرا حاجتم را برآورده کن، چیست؟ ﴿تَشَٰبَهَتۡ قُلُوبُهُمۡۗ قَدۡ بَیَّنَّا ٱلۡأٓیَٰتِ لِقَوۡمٖ یُوقِنُونَ﴾ [البقره: ۱۱۸]. «دلها و افکارشان مشابه یکدیگر است، ولى ما (به اندازه کافى) آیات و نشانهها را براى اهل یقین(و حقیقتجویان) روشن ساخته ایم».
[۱]– صدا زدن و درخواست از مردگان به اتفاق شیعه و سنى جایز نیست، و درخواست و طلب از شخص زنده بر امرى که توانایى آن را دارد به اتفاق شیعه و سنى جایز است، ولى درخواست و طلب از شخص زنده بر امرى که توانایى آن را ندارد مثل خبر از غیبیات و امثال آن به اجماع تمامى مسلمانان جایز نیست.