صفت کتابت حدیث

لازمست که بر نوشتن حدیث عنایت و دقت شود، زیرا یکی از دو وسیله‌‌ی نقل حدیث نوشتن است، و لذا دقت در آن همانند نقل حدیث از طریق لفظ واجب می‌شود.

برای نوشتن احادیث دو صفت وجود دارد: واجب و مستحسن:

صفت واجب آنست که؛ حدیث با خط واضح بیان شود طوری که در آن اشکال و ابهامی نباشد.

و مستحسن آنست که مراعات موارد زیر شود:

۱- هرگاه اسم الله ذکر شد، نوشته شود: (الله) تعالى، یا عزّ وجل، یا سبحانه و یا غیر آن‌ها که جزو کلمات ثناء هستند طوری که صریح و بدون رمز باشد. و هرگاه اسم پیامبر صلی الله علیه وسلم ذکر شد، صریح و بدون رمز نوشته شود: صلّى الله علیه وسلّم، یا علیه الصلاه والسلام،^[۱] حافظ عراقی/ در «شرح ألفیه» که درباره‌‌ی مصطلح الحدیث است می‌گوید: «کوتاه کردن صلوات بر پیامبر صلی الله علیه وسلم با یک یا دو حرف یا همانند آن مکروه است، و همچنین گوید: حذف یکی از عبارات صلاه یا تسلیم و اکتفا به یکی از آن دو برای صلوات بر پیامبر صلی الله علیه وسلم مکروه است».^[۲] [یعنی نباید بجای «علیه الصلاه والسلام» فقط به «علیه السلام» یا «علیه الصلاه» اکتفا شود].

و هرگاه اسم یکی از صحابه ذکر شد، نوشته شود: رضی الله عنه، و نباید یکی از صحابه با ثناء یا دعای معینی خاص شود بگونه‌ای که آن اصطلاح بعنوان شعاری فقط برای آن صحابه قرار داده شود؛ چنان‌چه هرگاه اسم او ذکر شد آن اصطلاح را فقط در حق او بکار برد، چنان‌که روافض انجام می‌دهند و هرگاه اسم علی بن ابی طالب ذکر شد گویند: (علی) علیه السلام یا کرم الله وجهه (اما در حق بقیه‌‌ی اصحاب چنین دعایی را بکار نمی‌برند)، امام ابن کثیر/ گوید: «اگر بکار بردن این اصطلاحات برای علی رضی الله عنه از باب تکریم و تعظیم باشد، پس در اینصورت شیخان یعنی ابوبکر و عمر، و أمیر المؤمنین عثمان رضی الله عنهم نسبت به او اولی‌تر هستند».^{[۳] و[۴]}

پس اگر هنگام ذکر اسم علی رضی الله عنه، عبارت علیه الصلاه والسلام بکار برده شود درحالی که برای غیر او بکار نرود، در اینصورت استعمال این دعا برای علی رضی الله عنه (نیز) ممنوع است، اللخصوص هرگاه این دعا بعنوان شعاری برای علی رضی الله عنه قرار داده شود، که ترک آن در این هنگام لازم خواهد بود چنان‌که ابن قیم/ در «جلاء الأفهام» بدان اشاره کرده است.^[۵]

و هرگاه اسم یکی از تابعین و مابعد آن‌ها ذکر شد که مستحق دعا بودند، نوشته شود: رحمه الله

[۱]– بدون رمز، یعنی آنکه عبارات «عز وجل»، «جل جلا له» و یا «صلی الله علیه وسلم» و «علیه الصلاه والسلام» و دیگر عبارات بصورت اختصار نوشته نشوند، مثلا (جل) که رمزی است برای (جل جلاله)، یا (ص) و (ع) رمزی هستند برای (صلی الله علیه وسلم) و (علیه السلام) جایز نیست و براستی که این طرز نوشتن نوعی جفاست! گاهی بعضی از نویسندگان ده‌ها سطر و بلکه صفحه می‌نویسند ولی در نوشتن صلوات کامل که چند کلمه بیش نیست، عاجز عمل می‌کنند و فقط به رمز (ص) اکتفا می‌کنند!

[۲]– «شرح ألفیه» حافظ عراقی (ص۲۳۷-۲۳۹).

[۳]– تفسیر ابن کثیر (۳/۵۱۷-۵۱۸ الفکر).

[۴]– همانطور که سابقا در تعلیقات این کتاب آمد؛ افضل و برتر خلفای راشدین ابتدا ابوبکر صدیق، بعد عمر فاروق به اجماع مسلمین، و سپس بنا به قول جمهور؛ عثمان ذو النورین و ابو السبطین علی بن ابو طالبش اجمعین است. بر این اساس علیس بر طبق رأی جمهور علمای اسلام در رتبه‌‌ی چهارم است.

[۵]– «جلاء الأفهام» (۴۶۷- العروبه).