خداوند میفرماید:
﴿لَا یُکَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَا﴾ [البقره: ۲۸۶].
«خداوند به هیچکس جز به اندازۀ توانائیاش تکلیف نمیکند».
از هنگامی که خداوند در نفس بشری استعداد انجام خیر و شر را آفرید همراه با آن نیرویی به او عطا کرد تا بر مأموریتش که انجام کار نیک است، توانا باشد.
ابن کثیر رحمه الله میگوید: خدا به هیچکس بیش از توانش تکلیف نمیکند، و این یکی از الطاف و مهربانیان او نسبت به بندگان است».
این آیه در نسخ آیهای نازل شد که اصحاب رضی الله عنهم از آن خیلی بیمناک بودند. خداوند در آیه پیشین چنین میفرماید:
﴿وَإِن تُبۡدُواْ مَا فِیٓ أَنفُسِکُمۡ أَوۡ تُخۡفُوهُ یُحَاسِبۡکُم بِهِ ٱللَّهُ﴾ [البقره: ۲۸۴].
«اگرآنچه را که در دل دارید چه آشکار سازید و چه پنهان دارید، خدا شما را مورد بازخواست قرار میدهد».
یعنی اگر خدا آدمی را محاسبه کند، بر اموری عذاب میدهد که او توان دفع آن را دارا باشد، ولی بر آنچه که قدرت دفع آن را ندارد، مانند وسوسه و خطرات قلبی، خداوند او را عذاب نمیدهد
از جمله صفاتی که نفس بشری دارد، فریبندهبودن آن است، بدینگونه که انسان را فریب و انجام کار شر را پیش چشمش سهل میکند، و در آن لحظه عواقب آن را از خاطر میزداید؛ در نتیجه عمل شر خیلی ساده پنداشته میشود.
خداوند در داستان پسران آدم -هابیل و قابیل- نقل میفرماید:
﴿فَطَوَّعَتۡ لَهُۥ نَفۡسُهُۥ قَتۡلَ أَخِیهِ فَقَتَلَهُۥ فَأَصۡبَحَ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِینَ ٣٠﴾ [المائده: ۳۰].
«پس نفس شیطانی و امارۀ او، او را وادار به کشتن برادرش کرده و او را کشت و بر اثر آن از زیانکاران شد».
در تفسیر این آیه امام قرطبی میگوید: «نفس او، او را بر قتل برادرش تشویق و این کار را در چشم او سهل و زیبا کرد».