صحاح سته

این ذوق عمومی برای شنیدن و گردآوری حدیث و علاقه به سبقت گرفتن، خالی از حکمت نبود، نتیجه‌اش این شد که چنین سرمایۀ گران‌بهای مستند و محفوظ احادیث جمع گردید که برای اصلاح و تجدید حیات این امّت بزرگ نیرو و وسیله است. که از مجموع آن‌ها، صحیح بخاری امام بخاری/ و صحیح مسلم امام مسلم/ (عموماً این دو را صحیحین می‌گویند) و حدیثی را که هر دو نفر ایشان نقل کنند که متفق علیه می‌گویند (در حدیث برترین درجه را دارد)، از همۀ مجموعه‌ها ممتاز و برترند^[۱].

پس از اتمام این دو کتاب، کتاب‌های مؤطای امام مالک/، جامع امام ترمذی، سنن ابی داود سجستانی/ و سنن امام نسائی/ و امام ابن ماجه، از نظر بعضی خصوصیات از مجموعه‌های دیگر ممتاز ترند (در فعالیت‌های اصلاحی در کارنامه‌های تجدیدی محدثان، زحمت‌های اولیه این بزرگان، سهم بزرگی دارد). در این زمان هم هیچ حرکت اصلاحی و سنجیده و هیچ فعالیت انقلاب دینی، از این ذخایر مستغنی نیست.

[۱]– شاه ولی الله محدث دهلوی/ در حجه الله البالغه جلد ۱ ص۱۰۶ در مورد صحیحین چنین می‌نویسد: محدثین بر این متفق‌اند که روایات مرفوع و متصلی که در این دو کتاب حدیث موجود هستند، با یقین کامل صحیح می‌باشند و نسبت این دو کتاب به مولفین خویش از طریق تواتر ثابت است، لذا هر شخصی که این دو کتاب را تحقیر کند، مبتدع و مخالف راه مؤمنین است.