شفاعت(۵)

خداوند متعال می‎فرماید: ﴿وَأَنذِرۡ بِهِ ٱلَّذِینَ یَخَافُونَ أَن یُحۡشَرُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ لَیۡسَ لَهُم مِّن دُونِهِۦ وَلِیّٞ وَلَا شَفِیعٞ لَّعَلَّهُمۡ یَتَّقُونَ۵١﴾ [الأنعام: ۵۱] «و با آن (= قرآن) کسانی را که می‌ترسند به سوی پروردگارشان گرد آیند؛ بیم ده (زیرا که) برایشان  (در آن روز) دوست و شفیعی جز او (= خدا) نیست؛ باشد که پرهیزگاری پیشه کنند».

و می‎فرماید:  ﴿قُل لِّلَّهِ ٱلشَّفَٰعَهُ جَمِیعٗاۖ﴾ [الزمر: ۴۴]. «بگو: همه‌ی شفاعت و میانجی‌گری در اختیار الله است».

و می‎فرماید: ﴿مَن ذَا ٱلَّذِی یَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ﴾ [البقره: ۲۵۵«هیچکس نمی­تواند نزدش شفاعت کند مگر به اِذنش».

﴿۞وَکَم مِّن مَّلَکٖ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ لَا تُغۡنِی شَفَٰعَتُهُمۡ شَیۡ‍ًٔا إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ أَن یَأۡذَنَ ٱللَّهُ لِمَن یَشَآءُ وَیَرۡضَىٰٓ٢۶﴾ [النجم: ۲۶]. «و چه بسیار فرشتگانی که در آسمان‌ها هستند که شفاعت آن‌ها هیچ سودی نمی‌بخشد، مگر پس از آنکه الله برای هرکس که بخواهد اجازه دهد و راضی باشد».

 و می‎فرماید: ﴿قُلِ ٱدۡعُواْ ٱلَّذِینَ زَعَمۡتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ لَا یَمۡلِکُونَ مِثۡقَالَ ذَرَّهٖ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِی ٱلۡأَرۡضِ وَمَا لَهُمۡ فِیهِمَا مِن شِرۡکٖ وَمَا لَهُۥ مِنۡهُم مِّن ظَهِیرٖ٢٢ وَلَا تَنفَعُ ٱلشَّفَٰعَهُ عِندَهُۥٓ إِلَّا لِمَنۡ أَذِنَ لَهُۥۚ حَتَّىٰٓ إِذَا فُزِّعَ عَن قُلُوبِهِمۡ قَالُواْ مَاذَا قَالَ رَبُّکُمۡۖ قَالُواْ ٱلۡحَقَّۖ وَهُوَ ٱلۡعَلِیُّ ٱلۡکَبِیرُ٢٣﴾ [سبأ: ۲۲-۲۳]. «بگو: کسانی را که جز الله(فریادرس خویش) می‌پندارید، بخوانید؛ ذره‌ای را در آسمان‌ها و زمین مالک نیستند و در تدبیر آسمان و زمین، هیچ دخالت و مشارکتی  ندارند و(پروردگار) از میان آنها هیچ پشتیبان و یاری‌دهنده‌ای ندارد. و نزدش شفاعت، سودی نمی‌بخشد جز برای کسی که او، برایش اجازه دهد. و چون اضطراب و دلهره از دل‌هایشان زدوده شود، می‌گویند: پروردگارمان چه فرمود؟ پاسخ می‌دهند: حق(گفت) و او، بلندمرتبه‌ی بزرگ است‏».

ابوالعباس می‎گوید: خداوند همه‌ی آنچه که مشرکین به آن دلبسته و وابسته‌اند را نفی می‎کند و اینکه غیر از الله کسی فرمانروایی یا بهره‎ای از آن را داشته باشد یا کمک خدا باشد. و چیزی باقی نمی‎ماند، جز شفاعت. و بیان نمود که شفاعت به کسی سودی نمی‎رساند مگر برای کسی که خداوند اجازه بدهد، چنان‎که خداوند متعال می‎فرماید: ﴿وَلَا یَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ﴾ [الأنبیاء: ۲۸]   «و جز برای کسی که پروردگار رضایت دهد، شفاعت نمی‌کنند».

پس این شفاعتی که مشرکین گمان می‎برند روز قیامت منتفی است، همان‎طور که قرآن آن را نفی کرده است. و پیامبر صلی الله علیه و سلم خبر داده است: «که او می‌آید و برای پروردگارش سجده می‎کند و او را ستایش می‎نماید، ابتدا شفاعت نمی‎کند سپس به او گفته می‎شود: سرت را بلند کن و بگو سخنت شنیده می‎شود، بخواه داده می‎شوی و شفاعت کن شفاعت تو پذیرفته می‎شود».

و ابوهریره به ایشان صلی الله علیه و سلم گفت: مستحق‎ترین مردم به شفاعت شما کیست؟ فرمود: «هر کسی خالصانه و از ته دل بگوید: لا إله إلا الله»، پس آن شفاعت با اجازه‌ی خدا برای مخلصان و موحدان است و نه برای مشرکین.

در حقیقت این خداوند است که بر موحدان لطف می‎نماید و آنان را به واسطه‌ی دعای کسی که خداوند به او اجازه‌ی شفاعت داده تا او را گرامی دارد و به مقام محمود برساند، می‎آمرزد.

پس شفاعتی که در قرآن نفی شده شفاعت شرک‎آمیز است. از این رو در چند جا شفاعت با اجازه‌ی خدا را اثبات کرده است. و پیامبر صلی الله علیه و سلم توضیح داده که شفاعت فقط برای اهل توحید و اخلاص است.