شبهاتی پیرامون‌ عقاید شرک‌ آمیز توده مردم‌ (۵)

قرآن‌ کریم‌، عقیده‌ این‌ مدّعیان‌ را مبنی‌ بر توسّلات‌ و تقرّباتشان‌ به‌ غیر خدا، چنین‌ رد می‌کند:

{وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ ءَالِهَهً لَا یَخْلُقُونَ شَیْئًا وَ هُمْ یُخْلَقُونَ وَ لَا یَمْلِکُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لَا نَفْعًا وَ لَا یَمْلِکُونَ مَوْتًا وَ لَا حَیَو’هً وَ لَا نُشُورًا ] … [ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ یَخْلُقُوا ذُبَابًا وَ لَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَ إِنْ یَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَیْئًا لَا یَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَ الْمَطْلُوبُ ] … [ قُلِ ادْعُوا الَّذِینَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا یَمْلِکُونَ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ فِی‌ السَّمَـ’وَاتِ وَ لَا فِی‌ الْأَرْضِ وَ مَا لَهُمْ فِیهِمَا مِنْ شِرْکٍ وَ مَا لَهُ مِنْهُمْ ظَهِیرٍ ] … [ قُلِ ادْعُوا الَّذِینَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِهِ فَلَا یَمْلِکُونَ کَشْفَ الضُّرِّ عَنْکُمْ وَ لَا تَحْوِیلًا ] … [ قُلْ أَنَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا یَنْفَعُنَا وَ لَا یَضُرُّنَا وَ نُرَدُّ عَلَی‌› أَعْقَابِنَا بَعْدَ إِذْ هَدَئ’نَا اللَّهُ کَالَّذِی‌ اسْتَهْوَتْهُ الشَّیَاطِینُ فِی‌ الْأَرْضِ حَیْرَانَ] … [ وَ یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا یَمْلِکُ لَهُمْ رِزْقًا مِنَ السَّمَـ’وَاتِ وَ الْأَرْضِ شَیْئًا وَ لَا یَسْتَطِیعُونَ فَلَا تَضْرِبُوا لِلَّهِ الْأَمْثَالَ إِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ]… [ قُلْ یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنْ کُنْتُمْ فِی‌ شَکٍّ مِنْ دِینِی‌ فَلَا أَعْبُدُ الَّذِینَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لَـ’کِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِی‌ یَتَوَفَّئ’کُمْ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْمـُؤْمِنِینَ وَ أَنْ أَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا وَ لَا تَکُونَنَّ مِنَ الْمـُشْرِکِینَ وَ لَا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا یَنْفَعُکَ وَ لَا یَضُرُّکَ فَإِنْ فَعَلْتَ فَإِنَّکَ إِذًا مِنَ الظَّالِمِینَ وَ إِنْ یَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا کَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَ إِنْ یُرِدْکَ بِخَیْرٍ فَلَا رَادَّ لِفَضْلِهِ یُصِیبُ مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ}.

[ مشرکان‌ غیر از خدا، معبودهایی‌ را برگرفته‌اند که‌ چیزی‌ را خلق‌ نمی‌کنند و بلکه‌ خودشان‌ مخلوقی‌ بیش‌ نیستند، و مالک‌ سود و زیانی‌ برای‌ خود نبوده‌ و بر مرگ‌ و زندگی‌ و رستاخیز، اختیار و قدرتی‌ ندارند ] … [ آن‌ کسانی‌ را که‌ به‌ غیر از خدا به‌ فریاد می‌خوانید و پرستش‌ می‌کنید، هرگز نمی‌توانند مگسی‌ را خلق‌ کنند، اگر چه‌ همگان‌ (برای‌ آفرینش‌ آن‌) دست‌ به‌ دست‌ هم‌ دهند، و حتّی‌ اگر مگس‌ چیزی‌ را از آنها ببرد، نمی‌توانند آن‌ را از او پس‌ بگیرند و برهانند. هم‌ طالب‌ (که‌ مگس‌ ناچیز است‌) و هم‌ مطلوب‌ (که‌ معبودان‌ دروغین‌ هستند) درمانده‌ و ناتوانند! ] … [ بگو: کسانی‌ را فریاد بخوانید که‌ به‌ جز خدا (مدعو غیبی‌) می‌پندارید. آنها در آسمانها و زمین‌ به‌ اندازه‌ ذرّه‌ای‌ چیزی‌ و قدرتی‌ ندارند، و در آسمانها و زمین‌ کمترین‌ شراکتی‌ (در خلقت‌ و مالکیّت‌ و تدبیر و اداره‌اش‌) نداشته‌ و خداوند در میانشان‌ (نماینده‌ و واسطه‌ و) یاور و پشتیبانی‌ ندارد ]… [ (ای‌ پیامبر! به‌ مشرکان‌) بگو: کسانی‌ را که‌ به‌ جز خدا (به‌ هنگام‌ بلا) به‌ فریاد می‌خوانید، (خواهید دید که‌) نه‌ توانایی‌ دفع‌ زیان‌ و رفع‌ بلا از شما دارند و نه‌ می‌توانند آن‌ را دگرگون‌ سازند (و ناخوشیها را به‌ خوشیها و برعکس‌…تبدیل‌ کنند) ] … [ بگو: آیا چیزی‌ غیر از خدا را بخوانیم‌ که‌ نه‌ سودی‌ به‌ حال‌ ما دارند و نه‌ زیانی‌؟! و آیا پس‌ از آن‌ که‌ خداوند ما را هدایت‌ بخشیده‌ است‌، به‌ عقب‌ بازگشت‌ کنیم‌ (و دوباره‌ مشرک‌ شویم‌)، همچون‌ کسی‌ که‌ شیاطین‌ او را در بیابانها ویلان‌ و سرگردان‌ به‌ دنبال‌ خود کشند؟! ] … [ و کسانی‌ را غیر از خدا می‌پرستند که‌ مالک‌ کمترین‌ رزق‌ و روزی‌ در آسمانها و زمین‌ برای‌ آنان‌ نیستند و نمی‌توانند و نخواهند توانست‌. پس‌ برای‌ خدا شبیه‌ و نظیر قرار ندهید. بیگمان‌ خداوند می‌داند و شما نمی‌دانید ]… [ بگو: ای‌ مردم‌! اگر درباره‌ دین‌ و آیین‌ من‌ در شک‌ و تردید هستید (بدانید که‌) من‌ آن‌ کسانی‌ را که‌ به‌ غیر از خدا می‌پرستید، نمی‌پرستم‌ و لکن‌ خداوندی‌ را می‌پرستم‌ که‌ شما را می‌میراند و به‌ من‌ دستور داده‌ شده‌ است‌ که‌ از زمره‌ مؤمنان‌ باشم‌، و اینکه‌ به‌ دینی‌ رو آور که‌ خالی‌ از هر گونه‌ شرک‌ و انحرافی‌ است‌ (و کاملاً با فطرت‌ موافق‌ است‌) و از زمره‌ مشرکین‌ مباش‌! و به‌ جای‌ خدا، کسی‌ و چیزی‌ را به‌ فریاد و کمک‌ مخوان‌ که‌ به‌ تو نه‌ سودی‌ می‌رساند و نه‌ زیانی‌. اگر چنین‌ کنی‌ (و دعا و عبادت‌ خود را متوجّه‌ غیر خدا بسازی‌)، از ستمکاران‌ و مشرکان‌ خواهی‌ شد. اگر خدا ضرری‌ به‌ تو برساند، هیچ‌ کس‌ جز او نمی‌تواند آن‌ را برطرف‌ گرداند، و اگر بخواهد خیری‌ به‌ تو برساند، هیچ‌ کس‌ نمی‌تواند فضل‌ و لطفش‌ را از تو برگرداند. خداوند فضل‌ و لطفش‌ را شامل‌ هر کس‌ از بندگانش‌ که‌ بخواهد، می‌کند و او دارای‌ مغفرت‌ و مهر فراوان‌ است‌ ].

اسلام‌ می‌گوید: به‌ جز خدا، هیچ‌ احدی‌ اختیار چیزی‌ را در دست‌ ندارد. تولّد، پرورش‌، حیات‌، مرگ‌، تندرستی‌، مرض‌، شفا، تنگدستی‌، توانگری‌، هدایت‌، عزّت‌، ذلّت‌، استجابت‌، و…همه‌ و همه‌ چیز به‌ دست‌ خداست‌ و بس‌:

{قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمـُلْکِ تُؤْتِی‌ الْمـُلْکَ مَنْ تَشَاءُ وَ تَنْزِعُ الْمـُلْکَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَی‌› کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ تُولِجُ اللَّیْلَ فِی‌ النَّهَارِ وَ تُولِجُ النَّهَارَ فِی‌ اللَّیْلِ وَ تُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ ] … [ بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِیعًا ]… [ الَّذِی‌ خَلَقَنِی‌ فَهُوَ یَهْدِینِ وَالَّذِی‌ هُوَ یُطْعِمُنِی‌ وَ یَسْقِینِ وَ إِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ وَالَّذِی‌ یُمیِتُنِی‌ ثُمَّ یُحْیِینِ وَالَّذِی‌ أَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ لِی‌ خَطِیئَتِی‌ یَوْمَ الدِّینِ ] … [ مَا یَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَهٍ فَلَا مُمْسِکَ لَهَا وَ مَا یُمْسِکْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ ] … [ لِلَّهِ مُلْکُ السَّمَـ’وَاتِ وَ الْأَرْضِ یَخْلُقُ مَا یَشَاءُ یَهَبُ لِمَنْ یَشَاءُ إِنَاثًا وَ یَهَبُ لِمَنْ یَشَاءُ الذُّکُورَ أَوْ یُزَوِّجُهُمْ ذُکْرَانًا وَ إِنَاثًا وَ یَجْعَلُ مَنْ یَشَاءُ عَقِیًما إِنَّهُ عَلِیمٌ قَدِیرٌ}.

[بگو: پروردگارا! ای‌ مالک‌ همه‌ چیز! تو هر که‌ را که‌ بخواهی‌، حکومت‌ و دارایی‌ می‌بخشی‌ و از هر کس‌ که‌ بخواهی‌ حکومت‌ و دارایی‌ را بازپس‌ می‌گیری‌، و هر کس‌ را بخواهی‌ عزّت‌ و قدرت‌ می‌دهی‌ و هر کس‌ را بخواهی‌، خوار و ذلیل‌ می‌داری‌. خیر و خوبی‌ در دست‌ توست‌ و بیگمان‌ تو بر هر چیزی‌ قادر و توانایی‌. (بخشی‌ از) شب‌ را جزو روز می‌گردانی‌ (و بدین‌ سبب‌ شبها کوتاه‌ و روزها دراز می‌شوند) و (بخشی‌ از) روز را جزو شب‌ می‌گردانی‌ (و لذا روزها کوتاه‌ و شبها دراز می‌شوند) و زنده‌ را از مرده‌ و مرده‌ را از زنده‌ پدید می‌آوری‌، و به‌ هر کس‌ که‌ بخواهی‌ بدون‌ حساب‌ روزی‌ می‌بخشی‌ ] … [ بلکه‌ تمام‌ کارها و امور در دست‌ خداست‌ ] … [ کسی‌ که‌ مرا آفریده‌ است‌ و همو مرا هدایت‌ می‌کند. اوست‌ که‌ مرا می‌خوراند و می‌نوشاند و هنگامی‌ که‌ بیمار شوم‌، اوست‌ که‌ مرا شفا می‌دهد، و آن‌ کسی‌ که‌ مرا می‌میراند و سپس‌ زنده‌ می‌گرداند. اوست‌ که‌ امیدوارم‌ در روز جزا و سزا گناهم‌ را بیامرزد ] … [ خداوند هر رحمتی‌ را برای‌ مردم‌ بگشاید، کسی‌ نمی‌تواند (درِ آن‌ را ببندد و) از آن‌ جلوگیری‌ کند، و خداوند هر چیزی‌ را که‌ بازدارد و از آن‌ جلوگیری‌ کند، کسی‌ جز او نمی‌تواند آن‌ رها روان‌ سازد، و او توانا و کاربجاست‌ ] … [ مالکیّت‌ و حاکمیّت‌ آسمانها و زمین‌، از آنِ خداست‌ و هر چه‌ را بخواهد، می‌آفریند. به‌ هر کس‌ که‌ بخواهد، دخترانی‌ می‌بخشد و به‌ هر کس‌ که‌ بخواهد، پسرانی‌ عطا می‌کند و یا اینکه‌ هم‌ پسران‌ را می‌دهد و هم‌ دختران‌ را، و (یا) هر کس‌ را بخواهد، عقیم‌ و نازا می‌کند. او بس‌ آگاه‌ و تواناست‌ ] …

واقعاً انصاف‌ و مروّت‌ اعراب‌ جاهلی‌ بیش‌ از انصاف‌ مردم‌ امروزی‌ است‌!! آنان‌ فقط‌ خوبی‌ و نجات‌ و فریادرسی‌ را به‌ معبودان‌ خیالی‌ خود نسبت‌ می‌دادند، امّا مردم‌ امروزی‌، بدی‌ و گرفتاری‌ و بیماری‌ و آفت‌ و مصیبت‌ و ورشکستگی‌ و…را به‌ خدای‌ ـ سبحان‌ ـ نسبت‌ می‌دهند و در مقابل‌، خوبیها را به‌ شرکاء پوشالی‌ خود نسبت‌ می‌دهند! مثلاً می‌گویند: خداوند، فلان‌ کس‌ را مریض‌ کرد، امّا پس‌ از تندرستی‌ می‌گویند: فلان‌ مرده‌ و صاحب‌ فلان‌ ضریح‌ او را شفا داد!! خداوند، به‌ فلان‌ کس‌ فرزندی‌ نداده‌ است‌، امّا پس‌ از اعطای‌ فرزند می‌گویند: صاحب‌ فلان‌ قبر، به‌ او فرزندی‌ بخشیده‌ است‌!! اگر کسی‌ فلج‌ شود یا تصادف‌ کند، و یا به‌ حوادث‌ دیگر بمیرد، می‌گویند: خداوند او را فلج‌ کرد! خدا خواسته‌ که‌ او تصادف‌ کند! این‌ خواست‌ خدا بوده‌ که‌ بمیرد! ولی‌ اگر از همان‌ بیماری‌ شفا پیدا کند و یا از خطری‌ نجات‌ یابد، آنگاه‌ می‌گویند: او متوسّل‌ به‌ فلان‌ موجود یا فلان‌ بنده‌ مقرّب‌ خدا شد، و او را از این‌ خطرات‌ نجات‌ داد! لذا نام‌ او را بابرکت‌ می‌دانیم‌؛ چرا که‌ جهان‌ هستی‌ به‌ خاطر او آفریده‌ شده‌ و اگر وجود او نبود، بهشت‌ و جهنّم‌، دنیا و آخرت‌، و خلاصه‌ جهانی‌ هم‌ در کار نبود!!   پس‌ ما نام‌ مبارک‌ و مقدّسش‌ را نوشته‌ و به‌ بازوی‌ فرزندانمان‌ می‌بندیم‌ و این‌ طلسم‌ باعث‌ می‌شود که‌ او را از هر خطری‌، از جنّزدگی‌، از زخم‌ چشم‌ و…گرفتاریهای‌ احتمالی‌ دیگر نجات‌ خواهد داد و ارواح‌ خبیثه‌ را از او دور می‌سازند!!

اگر چنانچه‌ نام‌ خدا به‌ تنهایی‌ برده‌ شود و با نامشان‌ همراه‌ نشود، به‌ خدا ایمان‌ نخواهند داشت‌ و شور و هیجانی‌ به‌ آنها دست‌ نخواهد داد، امّا زمانی‌ که‌ نام‌ و ذکر خدا با یکی‌ از آنها همراه‌ شود، آنگاه‌ به‌ او ایمان‌ می‌آورند و شادمان‌ می‌شوند! و این‌ است‌ که‌ نام‌ خدا را با نامهای‌ دیگر ـ در ذکر ـ برابر دانسته‌ و بر در و دیوار مساجد و… در یک‌ ردیف‌ نوشته‌ و می‌خوانند!

واقعاً بسیار عجیب‌ است‌! خدا را به‌ فریاد می‌خوانند و عهد می‌بندند که‌ اگر آنها را نجات‌ دهد و حاجتشان‌ را برآورده‌ سازد، دیگر تنها او را سپاس‌ خواهند گفت‌ و کسی‌ را با او همراه‌ و شریک‌ نخواهند ساخت‌. امّا همین‌ که‌ نجات‌ می‌یابند و خواسته‌شان‌ عملی‌ می‌شود، می‌گویند: این‌ از طرف‌ فلان‌ مرده‌ است‌! خداوند به‌ خاطر آنها ما را نجات‌ داد! خداوند به‌ آنها فرزند می‌بخشد، می‌گویند: این‌ از جانب‌ فلان‌ صاحب‌ قبر است‌! چنانچه‌ قرآن‌ به‌ همین‌ موضوع‌ چنین‌ اشاره‌ می‌کند:

{هُوَ الَّذِی‌ خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَهٍ وَ جَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِیَسْکُنَ إِلَیْهَا فَلَمَّا تَغَشَّئ’هَا حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِیفًا فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُمَا لَئِنْ ءَاتَیْتَنَا صَالِحًا لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرِینَ فَلَمَّا ءَاتَئ’هُمَا صَالِحًا جَعَلَا لَهُ شُرَکَاءَ فِیَما ءَاتَئ’هُمَا فَتَعَالَی‌ اللَّهُ عَمَّا یُشْرِکُونَ  أَیُشْرِکُونَ مَا لَا یَخْلُقُ شَیْئًا وَ هُمْ یُخْلَقُونَ وَ لَا یَسْتَطِیعُونَ لَهُمْ نَصْرًا وَ لَا أَنْفُسَهُمْ یَنْصُرُونَ وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَی‌ الْهُدَی‌› لَا یَتَّبِعُوکُمْ سَوَاءٌ عَلَیْکُمْ أَدَعَوْتُمُوهُمْ أَمْ أَنْتُمْ صَامِتوُنَ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُکُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْیَسْتَجِیبُوا لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ}.

 [ او آن‌ کسی‌ است‌ که‌ شما را از یک‌ جنس‌ آفرید و همسران‌ شما را از جنس‌ خودتان‌ ساخت‌ تا شوهران‌ در کنار همسران‌ بیاسایند. هنگامی‌ که‌ شوهران‌ با همسران‌ آمیزش‌ جنسی‌ می‌کنند، همسران‌ بار سبکی‌ (به‌ نام‌ جنین‌) برمی‌دارند و به‌ آسانی‌ با آن‌ روزگار را به‌ سر می‌برند. امّا هنگامی‌ که‌ بار آنان‌ سنگین‌ می‌شود، شوهران‌ و همسران‌، خدایشان‌ را به‌ فریاد می‌خوانند و چنین‌ دعا می‌کنند: اگر فرزند سالمی‌ به‌ ما عطا کنی‌، از زمره‌ سپاسگزاران‌ خواهیم‌ بود. امّا وقتی‌ که‌ خداوند فرزند سالمی‌ بدانان‌ داد، در اعطای‌ آن‌ کسانی‌ را (از قبیل‌: مرده‌ها و صاحبان‌ قبور) انباز و شریک‌ خدا می‌سازند، و خدا بسی‌ بالاتر از آن‌ است‌ که‌ همانند معبودان‌ شود. آیا چیزهایی‌ را شریک‌ خدا می‌سازند که‌ نمی‌توانند چیزی‌ را خلق‌ کنند و بلکه‌ خودشان‌ هم‌ آفریده‌ می‌شوند؟! شرکاء و معبودانشان‌ نه‌ می‌توانند ایشان‌ را یاری‌ دهند و نه‌ می‌توانند خویشتن‌ را کمک‌ نمایند! شما اگر معبودانتان‌ را به‌ فریاد خوانید تا شما را هدایت‌ کنند و راه‌ را به‌ شما نشان‌ دهند، پاسخ‌ شما را نمی‌توانند بدهند و خواسته‌تان‌ را نمی‌توانند برآورده‌ سازند. برایتان‌ یکسان‌ است‌، خواه‌ آنان‌ را به‌ فریاد بخوانید و خواه‌ خاموش‌ باشید و نخوانید. به‌ راستی‌ کسانی‌ را که‌ به‌ غیر از خدا به‌ فریاد می‌خوانید، بندگانی‌ مثل‌ خودتان‌ هستند. پس‌ آنها را بخوانید، اگر راست‌ می‌گویید باید به‌ شما پاسخ‌ دهند! ] …

مقاله پیشنهادی

شبهه مخالفان حدیث و آیه «در کتاب هیچ چیز را فرو نگذاشته‌ایم»

یکی دیگر از شبه‌هایی که مطرح می‌کنند فهم آن‌ها از فرموده‌‌ی خداوند و این آیه …