روش اهل سنت در اسماء و صفات خداوند (سبحانه و تعالی)

طریقه اهل سنت بر این است که هر آن چیزی را که خداوند در کتابش، و توسط رسولش بر خود به ثبت رسانیده است، اثبات می کنند، و این اثبات بدون هیچ گونه تحریف، تعطیل، تکییف (چگونگی) و تمثیل (مشابهت) صورت می پذیرد.

تحریف چیست؟

تحریف به معنای تغییر است و اصطلاحاً به تغییر لفظ نص و یا معنای آن تلقی می گردد.
نمونه ای از تغییر لفظ: مثلاً تغییر این قول خداوند که می فرماید: (وَکَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَکْلِیماً) (النساء: الآیه۱۶۴) یعنی : (و خداوند با موسی سخن گفت).

که به جای اینکه (الله) به رفع قرائت شود، آن را به نصب قرائت نمود، تا متکلم بجای خداوند موسی باشد و معنی آن این میشود که : (موسی با خداوند سخن گفت).
و مثال تغییر معنا : این است که مثلاً استواء خداوند بر عرشش را بجای (علو) و (استقرار) به استیلاء و ملک تفسیر کنیم، تا معنای استواء حقیقی از او منتفی گردد.

تعطیل چیست؟

تعطیل در لغت به معنای ترک و تخلیه می باشد، و اصطلاحاً بر انکار صفات و اسماء واجبه خداوند تلقی می شود. که این انکار ممکن است کلی بوده (همانند تعطیل جهمیه)، و یا اینکه جزیی باشد (همانند اشعریه) که بجز هفت صفت از صفات خداوند، همه را انکار می کنند.

این هفت صفت عبارتند از:

حی، علیم، قدیر ، الکلام ، اراده ، السمع و البصر.

تکییف و تمثیل، و فرق میان آنان:

تکییف : اثبات کیفیت و چگونگی صفت است. مانند اینکه گفته شود: (استواء خداوند بر عرشش، بدین صورت و یا بدان صورت بوده است).

تمثیل : اثبات همانند، نظیر، و شبیه برای چیزی است. مانند اینکه گفته شود: ید الله (دست خداوند) مانند دست انسان است. و فرق میان این دو این است که: تمثیل، ذکر صفت است که در شیء همانند و مماثل مقید می گردد. اما تکییف، ذکر صفت است بدون مقید نمودن آن به چیزی.

حکم این چهار مسئله (تحریف، تعطیل، تکییف و تمثیل) چیست؟

کلاً این چهار امر حرام می باشند و بسیاری از آن در زمره کفر و یا شرک قرار می گیرند. و به همین دلیل است که اهل سنت و جماعت از این چهار مسئله مبرا می باشند. و واجب این است که ظاهر الفاظ وارد شده در بیان اسماء و صفات الله تعالی را گرفته و معتقد بود که این الفاظ حقیقتی شایسته عظمت و کبریای او دارند. و دلیل این گفته این است که:

صرف و تغییر این امور از ظاهر آن، مخالف طریقه و روش رسول کریم و اصحابش می باشد.
نسبت دادن این الفاظ به مجاز (یعنی اینکه بگوییم ظاهر کلمات منظور نیست بلکه منظور معنی دیگری است که با معنی اصلی کلمه ارتباطی دارد) سخن راندن در مورد خداوند بدون علم و آگاهی است که حرام می باشد.