وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
رحمت در سیرۀ نبوی
الله متعال در توصیف پیامبر صلی الله علیه وسلم و با بیان احسان بر امّت اسلامی میفرماید:
﴿فَبِمَا رَحْمَهٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ کُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ﴾ [آلعمران: ۱۵۹]
«پس به [سبب] رحمت الهی است که تو با آنان نرمخو [و مهربان] شدی و اگر تندخو و سختدل بودی، قطعاً از اطرافت پراکنده می‌شدند. بنابراین از آنان در گذر و برایشان آمرزش بخواه و در کارها، با آنان مشورت کن و هر گاه که تصمیم گرفتی، بر الله توکّل نما، زیرا که الله تعالی توکّلکنندگان را دوست دارد».
شیخ محمّد طاهر بن عاشور در تفسیر آیۀ فوق میگوید: «نرمی مذکور در این آیه، مجاز از خوشخلقی و گشادهرویی با امّت اسلام و صرفنظر از آزار و ستم مشرکان و بخشش لغزشهاست».[۱]
همچنین میگوید: «الله متعال محمّدr را در حالی که بر رحمت و مهربانی آفریده شده بودند، فرستاد و از این رو، نرمی ایشان رحمتی از جانب الله تعالی به مسلمانان برای اجرای شریعت اسلام بدون سهلانگاری و به نرمی و با کمک بر دسترسی و عمل به آن بود. به همین سبب، نرمی پیامبر صلی الله علیه وسلم را با رحمت الهی که در وجود ایشان نهاده شده است، بیان فرمود، زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم برای تمامی مردم مبعوث گشتند، امّا الله Iبر اساس حکمتی که اراده نموده بود، خواست ابتدا دعوت ایشان در میان قوم عرب قرار گیرد و سپس آنان دین اسلام را به جهانیان برسانند.
قوم عرب مشهور به غیرت و نپذیرفتن ستم و سلامت فطرت و زودفهمی بودند. آنان نخستین کسانی بودند که دین را دریافت کردند و به همین علّت، شدّت و تندخویی شایستۀ این قوم نبود و برای تبلیغ و رساندن شریعت به آنان، نیاز بود که از این صفات دست کشند و از این طریق، دشمنی و ستیزهای که تنها مانع در میان آنان و پذیرش حقیقت بود را رها کنند.
نقل شده که بخشش و عفو و رحمت رسول الله صلی الله علیه وسلم باعث مسلمانشدن افراد فراوانی شد. عیاض wبرخی از این موارد را در کتاب الشّفا آورده است.[۲]
الله متعال در توضیح اینکه رسالت پیامبر رحمتی برای تمامی جهانیان است، میفرماید:
﴿وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَهً لِّلْعَالَمِینَ﴾ [الأنبیاء: ۱۰۷]
«و [ای پیامبرr!] تو را فقط رحمتی برای جهانیان فرستادیم».
آیۀ فوق با قویترین اسلوب تأکید؛ یعنی اسلوب حصر، رحمتبودن پیامبرr را تأیید و تأکید نمود و ادات و ابزار این اسلوب، حروف نفی و استثناست و بنابراین نشان میدهد که رحمت مزبور، عام و فراگیر است.
[۱]– تفسیر التّحریر والتّنویر، محمّد طاهر بن عاشور، ج ۴، ص ۱۴۵٫
[۲]– همان.