وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
رسول خدا فرمودند: «… إِنَّ الْقُرْآنَ لَمْ یَنْزِلْ یُکَذِّبُ بَعْضُهُ بَعْضًا، بَلْ یُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضًا، فَمَا عَرَفْتُمْ مِنْهُ، فَاعْمَلُوا بِهِ، وَمَا جَهِلْتُمْ مِنْهُ، فَرُدُّوهُ إِلَى عَالِمِهِ»:[۱] «قرآن نازل نشده که بخش های آن یکدیگر را تکذیب کنند، بلکه بخش های آن یکدیگر را تصدیق می کنند. پس آنچه از آن را دانستید، بدان عمل کنید و آنچه را ندانستید، به کسی که آن را می داند بازگردانید و از او بپرسید».
در این حدیث متشابه نسبی بیان شده است که با بازگرداندن آن به نصوص محکم یا اهل علم، تشابه آن بر طرف می شود. و رسول خدا فرمودند: «کَانَ الْکِتَابُ الْأَوَّلُ نَزَلَ مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ، عَلَى حَرْفٍ وَاحِدٍ، وَنَزَلَ الْقُرْآنُ مِنْ سَبْعَهِ أَبْوَابٍ، عَلَى سَبْعَهِ أَحْرُفٍ»: «کتاب اول از یک در بر یک حرف نازل شد و قرآن از هفت در بر هفت حرف نازل شد».
و از ابن مسعود روایت است که رسول خدا علاوه بر این فرمودند: «زَاجِرٍ، وَآمِرٍ، وَحَلَالٍ، وَحَرَامٍ، وَمُحْکَمٍ، وَمُتَشَابِهٍ، وَأَمْثَالٍ، فَأَحِلُّوا حَلَالَهُ وَحَرِّمُوا حَرَامَهُ وَافْعَلُوا مَا أُمِرْتُمْ به، وَانْتَهُوا عَمَّا نُهِیتُمْ عَنْهُ وَاعْتَبِرُوا بِأَمْثَالِهِ وَاعْمَلُوا بِمُحْکَمِهِ وَآمِنُوا بِمُتَشَابِهِهِ وَقُولُوا: آمَنَّا بِاللهِ، کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا»:[۲] «نهی وامر و حلال و حرام و محکم و متشابه و امثال؛ پس حلال آن را حلال بدانید و حرامش را حرام و آنچه را بدان امر کرده انجام دهید و از آنچه نهی کرده است، دست بکشید و از امثال آن عبرت بگیرید و به محکم آن عمل کنید و به متشابه آن ایمان آورید. و بگویید: به قرآن ایمان آوردیم که تمام آن از جانب خداوند متعال است».
در این روایت بیان متشابه حقیقی و آنچه ایمان بدان واجب است، ذکر شده است و احتمال متشابه نسبی (اضافی) در آن می باشد چرا که ایمان به آن واجب است تا اینکه معنای آن روشن شود.
[۱] – مسند احمد: ۱۰/۲۳۰، ۶۷۰۲؛ و شیخ احمد شاکر (۱۰/ ۲۸۸) آن را صحیح دانسته است.چاپ دارالمعارف
[۲] – حاکم در المستدرک: ۱/۵۳۳؛ کتاب فضائل القرآن؛ و می گوید: اسناد این حدیث صحیح است و ذهبی با او موافقت کرده است. و آلبانی در السلسله الصحیحه: ۲/۱۳۳- ۵۸۷ آن را حسن دانسته است.