خلافت و امارت ۱۵

۷- صبر و مهربانی و بردباری در هر حال
صبر و بردباری در هر حالتی محمود است به ویژه به هنگام مصیبت ها و فتنه ها؛ صبر بزرگ ترین عطای خداوند به کسی است که او را با آن گرامی داشته است. و صبر کلید گشایش و آسانی است.

۱ـ خداوند متعال می فرماید: «أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ* وَوَضَعْنَا عَنکَ وِزْرَکَ * الَّذِی أَنقَضَ ظَهْرَکَ * وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ * فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً * إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً * فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ * وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ» (شرح: ۱- ۸)
«(ای پیامبر) آیا ما سینه‌ات را برایت نگشودیم؟ و بار (سنگین) تو را از (دوش) تو بر نداشتیم؟ همان (باری) که بر پشت تو سنگینی می‌کرد (و نزدیک بود کمر تو را بشکند)؟ و (نام و) آوازه تو را بلند ساختیم. پس مسلماً با (هر) دشواری آسانی است. مسلماً با (هر) دشواری آسانی است. پس هنگامی که (از کار و امور دنیا) فارغ شدی (به عبادت پروردگارت) بکوش. و به سوی پروردگارت راغب (و مشتاق) شو».

۲- از ابوسعید خدری روایت است که عده ای از انصار از رسول خدا چیزی طلب کردند و رسول خدا خواسته ی هریک از آنها را برآورده کرد تا اینکه آنچه نزد وی بود تمام شد. چون تمام مالی که نزد رسول خدا بود و با دستانش آنها را انفاق می کرد، تمام شد، فرمود: «آنچه نزد من باشد آن را ذخیره نمی کنم ولی هرکس از خواستن اجتناب کند، خداوند او را از خواستن بی نیاز می سازد و به هیچکس نعمتی بهتر و فراخ تر از صبر عنایت نشده است.»
و چون فتنه ها هجوم آورند و گناهان افزایش یافته و فسق و فجور انتشار یابد، مسلمان باید در مواجهه با این مصیبت ها و فتنه ها به شدت صبر کند. «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (آل عمران: ۲۰۰)
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صبر کنید و دیگران را به صبر و شیکبائی فرا خوانید (و پایداری کنید) و مرزها را نگهبانی کنید و از الله بترسید، شاید رستگار شوید».
و از آنجا که پایه و اساس عقل دانایی است، بنابراین درواقع همه چیز صبر و شکیبایی است. و انسان به قله ی عقل نمی رسد تا اینکه دانایی وی بر جهلش و صبرش بر شهوتش غالب باشد. و شجاع ترین مردم کسی است که جهلش را با علم و دانایی بر طرف کند و گرامی ترین آنها کسی است که جان و مالش را در راه دین ببخشد: «وَلَا تَسْتَوِی الْحَسَنَهُ وَلَا السَّیِّئَهُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَهٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ * وَمَا یُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذِینَ صَبَرُوا وَمَا یُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِیمٍ * وَإِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» (فصلت: ۳۴-۳۶) «و (هرگز) نیکی و بدی یکسان نیست، همیشه به نیکو‌ترین شیوه پاسخ ده، پس ناگاه (می‌بینی) همان کسی ‌که میان تو و او دشمنی است، گویی دوست صمیمی است. و (اما) جز کسانی ‌که شکیبا باشند آن را نپذیرند و جز دارنده بهره بزرگ (از ایمان و اخلاق) آن را نپذیرد. و هرگاه وسوسه (باز دارنده) از سوی شیطان تو را باز گرداند، پس به الله پناه ببر، یقیناً اوست که شنوای داناست».
مهربانی و حلم و بردباری و حیا، از بهترین اخلاقی هستند که انسان با آنها آراسته می شود و هر کس از مهربانی ونرم خویی محروم شود درواقع از همه چیز های خوب محروم شده است؛ و بردباری بهترین خلق و خو می باشد و حیا شعبه ای از شعبه های ایمان است.

۱- خداوند متعال می فرماید: «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ» (اعراف: ۱۹۹) «(ای پیامبر!) گذشت را پیشه کن و به نیکی فرمان ده و از نادانان روی بگردان».

۲- از ام المومنین عایشه روایت است که: عده ای از یهودیان اجازه خواستند با رسول خدا  دیدار کنند. پس گفتند: «السام علیکم» (مرگ بر تو باد) من گفتم: بلکه «علیکم السام و اللعنه» بر شما باشد مرگ و لعنت؛ رسول خدا فرمود: ای عایشه، خداوند مهربان است و مهربانی و نرم خویی را در تمام امور دوست دارد. گفتم: آیا نمی شنوید چه گفتند؛ فرمود: (در پاسخ) گفتم: و بر شما باد».

۳- از ام المؤمنین عایشه روایت است که رسول خدا فرمودند: «ملایمت و نرمی  در هرچیزی وجود داشته باشد، آن را زینت می بخشد و از هرچه گرفته شود، آن را بی ارزش می گرداند».
بدان که صبر و شکیبایی از سوی خداوند و عجله از سوی شیطان است. و عجله کردن از بزرگ ترین بیماری هایی است که سرانجام آن حسرت و پشیمانی است. بنابراین امور مختلف را سنجیده بررسی کن و در عواقب امور بیندیش و چون با مصیبتی مواجه شدی، صبر کن؛ خداوند تو را دوست دارد و همراه تو خواهد بود.

محمد هنرآموز, [۱۵.۰۲.۱۷ ۲۱:۱۲] ۱- خداوند متعال می فرماید: «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لَا یُوقِنُونَ» (روم: ۶۰) «پس (ای پیامبر گرامی!) صبر پیشه کن، بی‌گمان وعده الله حق است و هرگز کسانی ‌که یقین ندارند تو را سبک‌سر نگردانند».

۲- از خباب بن ارت روایت است که: نزد رسول خدا که چادرش را در سایه کعبه بالش قرار داده بود (و تکیه زده بود) شکایت بردیم و گفتیم: آیا برای ما طلب پیروزی نمی کنی؛ آیا نزد خداوند برای ما دعا نمی کنی؟ فرمود: برای افرادی از امت های گذشته چاله ای در زمین حفر می کردند و او را در آن قرار می دادند، سپس اره ای می آوردند و بر سرش می نهادند و او را از وسط دو نیم می کردند ولی این کار او را از دینش باز نمی داشت. و شانه های آهنی را در گوشت آنان فرو می بردند تا جایی که به استخوان و عصب می رسید و این کار هم آنان را از دین شان باز نمی داشت. سوگند به خدا که این دین کامل خواهد شد تا جایی که سواری از صنعا تا حضر موت برود و جز خدا و یا گرگ بر گوسفندانش، از چیزی دیگر نترسد. اما شما عجله دارید».