خلافت و امارت ۱۱

فقه فتنه ها:

فتنه ها علامت ها و صفاتی دارند که شناخت این صفات به پرهیز از آنها و نجات از شر آنها کمک می کند؛  

۱- فتنه ها در ابتدای ظهور جلوه ای آراسته دارند تا مردم را با این حیله فریب داده و آلوده به خود کنند و در آن فرو روند و آرزوهای خود را بر مبنای آن تنظیم کنند اما به سرعت کسانی که در این ورطه نابودی فرو رفته اند، از کرده ی خود پشیمان می شوند.

۲- چون فتنه ای سر برآورد به سرعت باعث تغییر و تحول می شود و از کنترل خارج شده و بر کسانی که آن را شعله ور کرده اند بسیار دشوار است که آتش آن را خاموش کنند و عاقلان و دانایان از دور کردن افراد نادان و سفیه از آن ناتوان و عاجز می باشند و اینگونه اوضاع نابسامان شده و تر و خشک باهم می سوزند.

۳- فتنه ها عقل مردم را ربوده و قلب انسان در آنها مانند بدنش می میرد و همراه آن دینش همچون گذر روزها از بین می رود. و مسلمانی که تا دیروز چیزی را حرام دانسته در خلال فتنه ها آن را حلال می داند، یا برعکس؛ و این پیامد فتنه می باشد که دامنگیر او شده است: «فَلْیَحْذَرِ الَّذِینَ یُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِیبَهُمْ فِتْنَهٌ أَوْ یُصِیبَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ» (نور: ۶۳) «پس کسانی‌ که با فرمان او مخالفت می‌کنند، باید بترسند از اینکه فتنه ایشان را فرا گیرد، یا عذابی دردناک به آنها برسد».

آغاز فتنه ها:  

۱- از زینب دختر جحش روایت است که: شبی رسول خدا با چهره ای قرمز از خواب بیدار شد و فرمود: لااله الاالله؛ وای بر عرب از شری که نزدیک شده است؛ امروز به این اندازه از سد یاجوج و ماجوج باز شده است. -و سفیان انگشت خود را چنان نشان داد که عدد نود یا صد را نشان بدهد-. گفته شد: هلاک می شویم درحالی که در میان ما افراد نیک و صالح هستند؟ رسول خدا فرمود: بله، زمانی که فسق و فجور زیاد شود».   

۲- از ابن عمر روایت است که رسول خدا فرمودند: «پروردگارا، در سرزمین شام و یمن برکت نازل فرما؛ مردم گفتند: و در نجد ما؛ رسول خدا فرمودند: پروردگارا، در سرزمین شام و یمن برکت نازل فرما؛ مردم گفتند: و در نجد ما؛ رسول خدا فرمود: نجد سرزمین فتنه و زلزله است و شاخ های شیطان از آنجا سر بر می آورند».  

شراره های فتنه  
مجالس غیبت و سخن چینی و شایعه پراکنی بدترین مجالس هستند چراکه فتنه ها و شرها در این مجالس تولید شده و آتش آن اندک اندک شعله ور می شود. چنان که خاموش کردن آن دشوار می گردد حتی برای کسانی که باعث زبانه کشیدن آن شوند. و چه بسا در این فتنه ها خونی ریخته شود و مقابله به مثل صورت گیرد و خانه ها ویران شود. و سوءظن نسبت به مسلم یا تکفیر وی به ناحق، سرآغاز مباح شمردن خونش و تجاوز به حقوق و حریم وی می باشد.

۱- خداوند متعال می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن یَکُونُوا خَیْراً مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن یَکُنَّ خَیْراً مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ» (حجرات: ۱۱) «ای کسانی ‌که ایمان آورده‌اید، گروهی (از مردان) گروه دیگر را مسخره نکند، شاید آنان (مسخره شدگان) از اینها  بهتر باشند و نه زنانی، زنان دیگر را، شاید آنان (مسخره شدگان) از اینها  بهتر باشند و از یکدیگر عیبجوئی نکنید و یکدیگر را با القاب زشت نخوانید که پس از ایمان (آوردن) نام فسق بسیار (زشت و) بد است و هر که توبه نکرد، پس آنانند که ستمکارند».

۲- خداوند متعال می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیراً مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضاً أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِیمٌ» (حجرات: ۱۱) «ای کسانی ‌که ایمان آورده‌اید، از بسیاری از گمان (های بد) بپرهیزید، بی‌شک بعضی از گمان (ها) گناه است و (در امور دیگران) تجسس (و کنجکاوی) نکنید و بعضی از شما بعضی دیگر را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادرش را درحالی‌که مرده است، بخورد؟! پس (البته) آن را ناپسند دارید و از الله بترسید، بی‌گمان الله توبه‌پذیر مهربان است».

۳- از عبدالله بن مسعود روایت است که رسول خدا فرمودند: «دشنام به مسلمان فسق و جنگیدن با او کفر است».

راه های سالم ماندن از فتنه ها
امت اسلامی با رعایت امور ذیل از بلا و مصیبت و شرهایی که فتنه ها به همراه دارند، محفوظ می ماند:

۱ـ خشکاندن اساس فتنه ها و مانع شدن از رشد آنها در بدو ظهور؛ و برخورد با کسانی که در پی آن هستند. چه این افراد از منافقانی باشند که با زبان بازی نان می خورند و با سخنان شان آتش فتنه را شعله ور می کنند؛ چه از افراد مخلصی باشند که نیت های خوب و نیکی داشته اند اما به دلیل جهل و نادانی فساد بزرگی را برپا کرده و امت را غرق در فتنه کرده اند درحالی که چنین تصور داشته که مهربان ترین مردم نسبت به امت بوده است.  

۱ـ خداوند متعال می فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِیقِ» (بروج: ۱۰) «به راستی کسانی که مردان و زنان مؤمن را شکنجه (و آزار) دادند، سپس توبه نکردند، پس برای آنها عذاب جهنم است و برای شان  عذاب (آتش) سوزان است».

۲- از نعمان بن بشر روایت است که رسول خدا فرمودند: «مثال کسانی که در حدود الهی سهل انگار بوده و مرتکب آن می شوند، مثال قومی است که برای اسکان در کشتی قرعه کشی می کنند پس عده ای در طبقه ی پایین و برخی در طبقات بالاتر قرار می گیرند. و کسانی که در طبقه ی پایین تر هستند برای دسترسی به آب به طبقه ی بالاتر رفت و آمد می کنند و باعث اذیت و آزار آنها می شوند. پس یکی از کسانی که در طبقه ی پایین کشتی هستند تبری برداشته و تصمیم به سوراخ کردن قسمت زیرین کشتی می کند؛ و چون نزد وی آمده و بگویند: چه می کنی؟ می گوید: شما به خاطر من اذیت می شوید و من نیز به آب نیاز دارم؛ پس اگر سرنشینان مانع کار وی شوند، او و خودشان را نجات داده اند و اگر او را رها کنند درواقع سبب هلاکت او و خود شده اند».  

۲- پرهیز از شر، دری از درهای خیر است.

۱ـ خداوند متعال می فرماید: «وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَن سَبِیلِهِ ذَلِکُمْ وَصَّاکُم بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (انعام: ۱۵۳) «و این راه مستقیم من است، پس از آن پیروی کنید و از راه‌های (پراکنده) پیروی نکنید که شما را از راه الله دور می‌کند، این چیزی است که الله شما را به آن سفارش نموده است، شاید پرهیزگار شوید».

۲- از حذیفه بن یمان روایت است که می گوید: مردم در امور خیر از رسول خدا می پرسیدند و من از شر می پرسیدم تا مبادا گرفتار آن شوم. گفتم: ای رسول خدا ما در جاهلیت و شر بودیم که خداوند این خیر (اسلام) را به ما عطا نمود. آیا بعد از این خیر شری هست؟ فرمود: بله، گفتم: آیا بعد از این شر خیری هست؟ فرمود: بله و در آن فساد است. گفتم: فساد آن چیست؟ فرمود: قومی خواهند بود که به راه و روشی جز سنت من عمل کرده و فرا می خوانند، برخی اعمال شان نیک و برخی منکر است. گفتم: گفتم: آیا بعد از این خیر، شری هست؟ فرمود: بله، دعوتگرانی که مردم را به سوی دروازه های دوزخ فرا می خوانند، هرکس دعوت آنها را اجابت کند، او را به آتش می اندازند. گفتم: ای رسول خدا آنان را برای ما توصیف کن؛ رسول خدا فرمود: بله؛ قومی از جنس ما هستند که به زبان ما سخن می گویند. گفتم: ای رسول خدا، اگر این وضعیت را دریافتم چه کنم؟ فرمود: با مسلمانان و پیشوای آنان باش؛ گفتم: اگر در آن زمان جماعت و رهبری نداشتند چه کنم؟ فرمود: از تمام گروهای موجود دوری کن هرچند این دوری سبب شود ریشه ی درختان را با دندان بگیری تا اینکه در همان حال بمیری … .