حکم پرت شدن حواس در هنگام نماز

س: هنگامی‌که به نماز مشغول می‌شوم حواسم به نماز نیست، زیاد فکر می‌کنم و نمی‌فهمم که چه می‌خوانم و به همین صورت نماز به پایان می‌رسد و سپس آن‌را اعاده می‌کنم و باز هم همان حالت برایم پیش می‌آید تا جایی‌که تشهد اولی را فراموش می‌کنم و نمی‌دانم که چقدر خوانده‌ام… سپس سجده‌ی سهو می‌کنم. این مسئله باعث شده که دچار اضطراب، پریشانی و ترس شوم، خواهشمندم مسئله را توضیح دهید.      متشکرم
 
ج: وسوسه‌ها از جانب شیطان است و بر شما واجب است که به نمازت توجه کنی و آن‌را با آرامش و بصیرت ادا کن.
 
 الله تعالی فرموده است: [قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ (١)الَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خَاشِعُونَ (٢)] [مومنون:۱-۲]
 
«بی‌گمان رستگارند مؤمنان، آنان‌که در نمازشان خشوع دارند»
 
هنگامی که رسول الله صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ شخصی را دید که نمازش را نادرست و بدون طمأنینه می‌خواند دستور داد تا نمازش را تکرار نماید و به او گفت: «إِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلاهِ فَأسْبِغ الْوُضُوءَ، ثُمّ اسْتَقْبِلِ الْقِبْلَهَ فَکَبِّرْ، ثُمَّ اقْرَأْ مَا تَیَسَّرَ مَعَکَ مِنَ الْقُرْآنِ، ثُمَّ ارْکَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ رَاکِعًا، ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَعْدِلَ قَائِمًا، ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا، ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ جَالِسًا، ثُمَّ افْعَلْ ذَلِکَ فِی صَلاتِکَ کُلِّهَا».[۱]
 
«هر گاه به نماز بلند شدی وضوی کامل بگیر، سپس رو به قبله کن و تکبیر بگو، سپس آنچه از قرآن که برایت ممکن باشد بخوان، آن‌گاه به رکوع برو تا این‌که در حالت رکوع بدنت بی‌حرکت و آرام گردد، سپس از رکوع بلند شو تا این‌که در حالت ایستادن راست و بی‌حرکت شوی، آن‌گاه سجده را به جا آور تا این‌که در حالت سجده آرام و بی‌حرکت شوی، سپس سرت را از سجده بردار تا این‌که به حالت نشسته آرام بگیری، سپس این عمل را در تمام رکعت‌های نمازت انجام بده».
 
در نماز اگر احساس کنی که در جلوی الله تعالی ایستاده و با او مشغول مناجات هستی، این احساس شما را به خشوع و خضوع در نماز وا می‌دارد و باعث می‌شود که شیطان از شما فاصله گرفته و از وسوسه های او در امان بمانید».
 
هرگاه وسوسه های شیطانی در نماز بر تو زیاد گردد، در جانب چپ خود سه بار فوت کن و سه بار از شیطان ملعون به الله پناه ببر (سه بار اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بگو) اگر چنین کنی ان شاء الله مشکلت برطرف می‌شود؛ رسول الله صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ به برخی صحابه که مشکل شما را داشتند، به همین صورت راهنمایی فرمود».[۲]  
 
البته بر تو لازم نیست که به سبب وسواس نمازت را اعاده کنی، لیکن اگر موجبات سجده‌ی سهو پیش بیاید لازم است که آن‌را به انجام برسانی؛ مثلاً، تشهد اوّل را سهواً ترک دادی، یا گفتن تسبیح را در رکوع و یا سجده فراموش نمودی و یا دچار شک و تردید گشتی که آیا سه رکعت خوانده‌ام یا چهار؟ در همه این صورتها سجده‌ی سهو لازم می‌شود. در صورتی‌که شک نمودی که آیا سه رکعت خوانده‌ام یا دو، آن‌ها را دو رکعت قرار بده و پس از پایان نماز و قبل از سلام سجده‌ی سهو بکن، چون پیامبر صَلَّى اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ به همین کار دستور داده است.  
 
الله تعالی شما را از شیطان پناه دهد و به آنچه که رضای اوست موفق بگرداند.
 
شیخ ابن باز- کتاب الدعوه (۱) ص (۷۶)

[۱]. تخریج آن در فتوای شماره‌ی (۶۲) از همین باب گذشت.
 
[۲]. مسلم (۲۲۰۳) از حدیث عثمان بن ابوالعاص رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ