اینک بحث درباره تبییت و شبیخون زدن بر دشمن و حمله بر آنان و وجود داشتن زنان و کودکان همراه آنان در قصرها، پایگاه ها و مواقعشان میشود. و اینکه مسلمانان، حملۀ هوایی از هر سو بر کفار در شب و یا روز ببرند و در چنین حالتی که تمییز بین کسان جنگجو و کسان غیر جنگجو ممکن نیست.
حنفیه تبییت و شبیخون زدن را جایز دانسته با ضرورت اینکه عمدا قصد صغیران را نکنند. [۱]
و امام مالک میگوید: « أما رمی الکفار بالمنجنیق فلا بأس بذلک».[۲]
ترجمه: « اما تیر اندازی به کفار به وسیله منجنیق، پس مشکلی بر آن وجود ندارد».
و شافعیه نیز این کار را جایز دانسته و آن عبارت است از اینکه شبانه حملۀ هوایی برده و آنها بیخبر باشند و در بینشان زنان و کودکان نیز وجود داشته باشند. [۳]
حنابله میگویند: « یجوز تبییت الکفار وهو کبسهم لیلاً وقتلهم، ولو قتل فی التبییت بلا قصد من یحرم قتله من نساء وصبی ومجنون وشیخ فان».[۴]
ترجمه: «تبییت و شبیخون بر کفار جایز است و آن حمله ناگهانی شبانه و کشتنشان میباشد
و اگرچه هم در تبییت، بدون قصد، کسانی که کشتنشان حرام است، مانند زنان و کودکان و مجنون و پیر مرد، کشته شوند».
و ظاهریه نیز چنین رأیی دارند و میگویند: « فإن أصابوا فی البیات أو اختلاط الملحمه عن غیر قصد فلا حرج فی ذلک».[۵]
ترجمه: « پس اگر در شبیخون ها یا در اختلاط ملحمه و درگیری جنک، بدون قصد کشته شوند، پس حرجی از این کار نیست».
و فقهایی که جواز بر قتل آنها را دادند و رأی آنها را آوردیم، به بعضی نصوص استدلال کرده اند برای مثال: « عن الصعب بن جثامه قال: سُئل النبی صلى الله علیه وسلم عن الذراری من المشرکین یبیتون فیصاب من نسائهم وذراریهم، فقال: هم منهم».[۶]
ترجمه: «از صعب بن جثامه روایت است که گفت: از رسول خدا -صلی الله علیه وسلم- درباره دربارهی شبیخون زدن بر مشرکین و کشته شدن زنان و کودکان آنان پرسیدند. فرمود: «زنان وکودکانشان جزو آنان هستند».
امام نووی در شرح این حدیث و عبارت « هم منهم » میگوید: « هم من آبائهم أی لا بأس بذلک ؛ لأن أحکام آبائهم جاریه علیهم فی المیراث وفی النکاح وفی القصاص والدیات وغیر ذلک ، والمراد إذا لم یتعمدوا من غیر ضروره.» [۷]
ترجمه: « زنان وکودکانشان جزو آنان هستند یعنی مشکلی در کشتن آنها وجود ندارد، برای اینکه احکام پدرانشان در میراث و نکاح و قصاص و دیات و غیر ذلک، بر آنها جاری است، در صورتی که به طور عمد و در غیر ضرورت نباشد. و حدیث جواز شبیخون و کشتن زنان و اطفالشان را در شبیخون میباشد».
پس اگر جداسازی جنگجویان از زنان و کودکان ممکن نباشد و اگر ضرورت جنگی چنین اقتضا کند که حملۀ هوایی و شبیخون زده شود، پس در آن صورت کشته شدن غیر جنگجویانشان جایز است.
[۱] – شرح فتح القدیر، جزء۵، ص۴۵۲٫
[۲] – الاستذکار، جزء ۵، ص۲۶-۲۷٫
[۳] – مغنی المحتاج، جزء۴، ص۲۲۳٫
[۴] – کشاف القناع، جزء۳، ص۴۷ – ۴۸
[۵] – المحلى، جزء۷، ص۲۹۶٫
[۶] – صحیح مسلم، شماره حدیث۱۷۴۵، جزء۳، ص۱۳۶۴
[۷] – شرح النووی على صحیح مسلم، شماره حدیث۱۷۴۵، جزء ۱۲، ص۴۹