حکمت داخل کردن قبر پیامبر صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ در مسجد چیست؟

مسلّم است که دفن اموات در مساجد جایز نیست و هر مسجدی که در آن قبری وجود داشته باشد نماز خواندن در آن جایز نیست. پس با این وجود حکمت و فلسفه‌ی قبر پیامبر صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ و برخی از یاران ایشان در مسجد نبوی چه می‌تواند باشد؟

الحمدلله

از پیامبر صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ ثابت شده است که ایشان فرموده‌اند:

«لَعَنَ اللَّهُ الْیَهُودَ وَالنَّصَارَی اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِیَائِهِمْ مَسَاجِدَ».

بخاری (۱۳۳۰) و مسلم (۵۲۹)

«الله یهود و نصارا، را لعنت کند، آنها قبرهای انبیای خود را مسجد قرار می‌دادند».

همچنین از عایشه رضی الله عنها روایت شده است که ام‌سلمه و ام‌حبیبه رضی الله عنهما کلیسایی را در سرزمین حبشه دیده بودند برای رسول الله صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ یادآور شدند و عکس‌هایی که در آن وجود داشت سخن گفتند، رسول الله صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرمودند:
«أُولَئِکَ قَوْمٌ إِذَا مَاتَ فِیهِمُ الْعَبْدُ الصَّالِحُ أوِ الرَّجُلُ الصَاِلِحُ بَنَوْا عَلَی قَبْرِهِ مَسْجِدًا، وَصَوَّرُوا فِیهِ تِلْکَ الصُّوَرَ؛ أُولَئِکَ شِرَارُ الْخَلْقِ عِنْدَ اللَّهِ».

بخاری (۴۳۴) و مسلم (۵۲۸)

«اینها قومی هستند که هرگاه بنده یا مرد صالحی از میانشان فوت می‌کرد بر قبر او مسجدی می‌ساختند و این تصویرها را در آن می‌کشیدند؛ اینها نزد الله بدترین مخلوق هستند».

در صحیح مسلم از جندب بن عبدالله رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ روایت شده است که می‌گوید: از پیامبر صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ شنیدم که فرمود:
مسلم (۵۳۲)

«الله تعالی مرا دوست خود قرار داده است همان گونه که ابراهیم علیه السلام را دوست خود قرار داد، چنانچه از امتم کسی را دوست قرار می‌دادم قطعاً ابوبکر رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ را دوست خودم قرار می‌دادم؛ بی‌گمان کسانی که پیش از شما بودند قبرهای انبیا و صالحین خود را مسجد قرار می‌دادند؛ آگاه باشید که شما قبرها را مسجد قرار ندهید، من شما را از این عمل باز می‌دارم».

امام مسلم همچنین با سند خود از جابر رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ روایت کرده است:

مسلم (۹۷۰)

«رسول الله صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ از گچ کاری قبر و نشستن و بنای ساختمان بر آن منع کرده است».

این احادیث و تمام احادیثی که در این خصوص وارد شده‌اند به تحریم مسجد قرار دادن قبور اشاره دارند.
این احادیث همچنین به تحریم بنای ساختمان، ساختن گنبد بر قبور و گچ‌کاری بر آنها دلالت می‌کنند؛ برای این‌که این اعمال از اسباب شرک و پرستش صاحبان قبر محسوب می‌شود کما این‌که در گذشته و حال چنین اتفاقی افتاده است،
پس بر مسلمان جایز است که در هر مکانی از آنچه پیامبر صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ از آن نهی کرده پرهیز نمایند. از این‌که اکثریت عملی را مرتکب می‌شوند، فریب نخورند، چون حق گمشده‌ی مؤمن است که هر جا آن را بیابد به آن چنگ می‌زند و مسلماً حق با دلایل از کتاب و سنت قابل تشخیص است نه با آرا و اعمال مردم.

محمد صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ و دو یارش (ابوبکر و عمر) در مسجد دفن نشده‌اند؛ بلکه در اتاق عایشه رضی الله عنها مدفون هستند؛
لیکن هنگامی که مسجد نبوی در زمان ولید بن عبدالملک توسعه داده شد حجره‌ی عایشه رضی الله عنها در پایان قرن اول در مسجد داخل کرده شد. این عمل در حکم دفن در مسجد به حساب نمی‌آید؛
زیرا رسول الله صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ و یارانش به زمین مسجد انتقال داده نشدند؛ بلکه حجره به علت توسعه در مسجد داخل کرده شد.

بدین ترتیب هیچ کس نمی‌تواند از این عمل برای جواز دفن میت در مسجد و بنای ساختمان بر روی قبر استدلال نماید و عمل ولید بن عبدالملک نمی‌تواند حجتی در برابر مخالفت با سنت رسول الله صَلَّی اللَّهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ باشد.

شیخ ابن باز، مجموع فتاوا و مقالات متنوعه (۴/۳۳۷، ۳۳۸).