جهاد یعنی نبرد و کارزار با کفار. وقتی لفظ جهاد به صورت مطلق می آید، منظور رویارویی با کفار است؛ آن-هم برای بلند نمودن کلمه ی الله؛ و همیشه برای جنگ با کفار اطلاق می شود مگر این که بنا بر دلیلی به معنای دیگری هم به کار رود.
جهاد بر دو نوع است:
۱- جهادِ طلب(تهاجمی): یعنی به دیار کفار وارد شدن و آنان را به اسلام دعوت دادن؛ و در صورت عدم قبول اسلام، با آنان وارد جنگ و کارزار شدن. این نوع جهاد فرض کفایه است. الله متعال می فرماید: *وَقَاتِلُوا الْمُشْرِکِینَ کَافَّهً کَمَا یُقَاتِلُونَکُمْ کَافَّهً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ*: (و همگى با مشرکان بجنگید، چنان که آنان همگى با شما مى‌جنگند، و بدانید که الله با پرهیزگاران است) . و نیز: *فَإِذَا انسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاهَ وَآتَوُا الزَّکَاهَ فَخَلُّوا سَبِیلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ*: (پس چون ماه‌هاى حرام سپرى شد، مشرکان را هر کجا یافتید بکُشید و آنان را دستگیر کنید و به محاصره درآورید و در هر کمین گاهى به کمین آنان بنشینید؛ پس اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند، راه را برایشان گشاده گردانید، زیرا الله آمرزنده مهربان است( .
و در حدیث آمده است: «أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى یَقُولوا: لا إِلهَ إِلاّ اللهُ، فَمَنْ قَالَ لا إِلهَ إِلاّ اللهُ فَقَدْ عَصَمَ مِنّی نَفْسَهُ وَمالَهُ إِلاَّ بِحَقِّهِ، وَحِسابُهُ عَلى اللهِ»: (به من دستور داده شده است که با مردم بجنگم تا بگویند: لا إله إلا الله، هر کس که گفت: لا إله إلا الله، جان و مالش از جانب من محفوظ مى ماند مگر در مقابل حقّى که بعهده دارد، و حساب (نیّت و کارهاى پنهانى) او با الله است) .
۲- جهاد دفاعی: اگر دشمن بر بخشی از سرزمین مسلمانان تجاوز کرده و غالب آمد، بر اهل آن دیار واجب است که هر کس به قدرِ توان خویش با دشمن وارد جنگ شده و از جنگ عقب نماند. این نوع جهاد تا زمانی که شرّ دشمن کم نشود، فرض عین است.
احکام این نوع جهاد برای مسلمین بوده و زمانی است که آنان دارای سرزمین اسلامی و امام یا ولی امر بوده و قدرت و توانِ جهاد و نبرد با دشمن را داشته باشند. پس اگر این شرایط یافت نشد، مراحل جهاد بر حسب توانایی افراد خواهد بود. نبرد میان دو لشکر، دو ارتش و یا دو گروه می باشد؛ یکی مسلمان و آن دیگری کافر یا مستحق جنگ. البته این وضعیت مثل اوضاع کنونی ما نیست که لشکر ایمان از غیر ایمان جدا نباشد. بلکه هر دو لشکر به شدت با یکدیگر در هم آمیخته اند و نمی توان میان آن دو فرق قایل شد. لذا ضروری است قبل از ورود به میدان نبرد، دو گروه را از هم تشخیص داد و به اسلام دعوت نمود؛ تا هر کس جان باخت، با آگاهی جان دهد و هر کس زنده ماند، با دانش و بینش زنده بماند. بُرَیدِه رضی الله عنه روایت می کند: رسول الله صلی الله علیه و سلم مسئولیت جنگ یا لشکری را به یک امیر واگذار نمود. ابتدا او را در شخصِ خودش به ترس و پروای الاهی وصیت نمود و سپس گفت به همراهان مسلمان خویش نیکی کند و فرمود: «إذا لقیت عدوّکَ من المشرکین فأَدْعُهُمْ إلى إحدی ثلاث خصال أو خِلالٍ فأَیّتُهُا أجابوکَ إلیْها فَاقْبلْ مِنْهُمْ وکُفَّ عَنْهُم: ادْعُهُمْ إلى الإسلام فإن أَجابوکَ فاقبَلْ منهم و کُفَّ عَنهُم.. فإنْ هُم أَبوا فأَدعُهُم إلی إعطاءِ الجزیهِ فإن أَجابو فاقبَل منهم و کُفَّ عَنهُم فإن هُمْ أَبوْا فاستَعِن بالله – تعالی- وقَاتلِْهم»: (وقتی با دشمنان مشرک خویش رو در رو شدی، آنان را به یکی از این سه چیز فرا خوان، هر کدام را از تو پذیرفتند از آن ها بپذیر و از جنگ با ایشان دست بردار. آنان را به اسلام فرا خوان؛ اگر قبول کردند از آن ها بپذیر و از جنگ با آنان دست بکِش. اگر نپذیرفتند، از ایشان بخواه جزیه پرداخت کنند، اگر قبول کردند، از آنان قبول کن و دست از جنگ با آنان بردار. اگر نپذیرفتند، با یاری خواستن از الله تعالی با ایشان وارد جنگ شو) .
آنگاه که رسول صلی الله علیه و سلم علی رضی الله عنه را به جنگ با یهودیانِ خیبر فرستاد، با وجودی که قبلاً دعوت به آنان ابلاغ شده بود، به وی دستور داد قبل از جنگ، آنان را به اسلام فرا خواند.
پس حتماً باید دو صفِ لشکر را از هم جدا نمود و اتمام حجّت کرد و قبل از دعوت داد.
وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین