توسل جایز چیست؟

توسل جایز عبارتست از:
۱- توسل به اسماء و صفات الهی : به این شکل که شخص مثلاً می‌گوید: خداوندا تو رحیم و رئوف هستی، پس، از گناهان من درگذر … یا : خداوندا ، تنها تو شفا دهنده هستی پس بیماری مرا شفا بده؛ در اینجا به صفات رحمت و رئوف و شافی خداوند متعال توسل شده است.
دلیل این نوع توسل، فرمودهٔ الله متعال است که: {وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَی فَادْعُوهُ بِهَا} [اعراف ۱۸۰].
یعنی: «و برای خداوند نامهای نیکوست پس به وسیله آنها او را بخوانید».
۲- توسل به اعمال صالح خود: «مثلاً کسی عبادتی را خالصانه برای خدا انجام می‌دهد و سپس به آن توسل می‌جوید؛ فرض کنید شخصی نماز می‌خواند و در برابر گناهان صبور است او چنین توسل می‌کند: بار الها من این نماز را تنها برای رضای تو ادا کردم پس مرا ببخش و ثواب اعمالم را چند برابر کن». دلیل این نوع توسل فرمودهٔ خداوند متعال است:
{یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَهِ} [بقره ۱۵۳]. یعنی: «اى افرادى که ایمان آورده‏اید! از صبر (و استقامت) و نماز، یارى جوئید».
همچنین می‌توان چنین توسل جست: «خداوندا بخاطر ایمانی که به تو دارم، محبتی که به تو دارم، به خاطر پیروی از پیامبرت مرا ببخش.. زیرا ایمان و محبت به خدا و پیروی از پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ همگی از اعمال صالحه هستند و مانند نماز و صبر دارای ثواب می‌باشند و لذا می‌توان به آن اعمال صالحه توسل جست».
و دلیل مشروعیت آن، این سخن الله ـ تعالی ـ است که می‌فرماید: {الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ} [آل عمران ۱۶]. «کسانی که می‌گویند پروردگارا ما ایمان آوردیم پس گناهان ما را ببخش و ما را از عذاب آتش دور بگردان».
و می‌فرماید: {رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنْزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ} [آل عمران ۵۳]. «پروردگارا ما به آنچه نازل کردی ایمان آوردیم و از فرستاده‌ات تبعیت نمودیم پس ما را از شهادت دهندگان بنویس».
۳- توسل جستن به خداوند به وسیله دعای شخص صالح و زنده و حاضر، که امید به اجابت دعای او می‌رود. مانند اینکه مسلمانی نزد شخصی می‌رود که در او نیکوکاری، تقوا و پایداری در طاعت و عبادت پروردگار را می‌بیند از او می‌خواهد که به سوی پروردگارش دعا نماید که خداوند در سختی‌اش گشایشی قرار دهد و کارش را آسان نماید.
دلیل مشروعیت این نوع دعا، این است که صحابه ـ رضی الله عنهم ـ از پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ درخواست می‌کردند که برایشان به‌طور عموم و خصوص دعا کند. مثلا در صحیحین از پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ روایت است که در مورد ویژگی مؤمنانی که بدون حساب وارد بهشت می‌شوند فرمود: «هُمْ الَّذِینَ لَا یَسْتَرْقُونَ وَلَا یَتَطَیَّرُونَ وَلَا یَکْتَوُونَ وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ فَقَامَ عُکَّاشَهُ بْنُ مِحْصَنٍ فَقَالَ ادْعُ اللَّهَ أَنْ یَجْعَلَنِی مِنْهُمْ فَقَالَ أَنْتَ مِنْهُمْ» «ایشان کسانی هستند که درخواست رقیه نمی‌کنند{ دعا خواندن برای بهبودی را رقیه می‌گویند}، فال بد نمی‌زنند، از داغ کردن پرهیز می‌نمایند{ نوعی طبابت است} و تنها بر خدا توکل می‌کنند. عکاشه بن محصن بلند شد و گفت: ای رسول خدا از خدا بخواه که مرا از آنها قرار دهد. پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: تو از جملهٔ آنها هستی».صحیح بخاری (۵۷۰۵) ، وصحیح مسلم (۲۱۸).
 این نوع توسل در زمان حیات ایشان صورت می‌گرفته و از او درخواست دعا می‌شد؛ اما پس از وفات ایشان جایز نیست.