توحید ربوبیت

توحید ربوبیت^[۱]:

توحید ربوبیت یعنی اعتقاد قطعی و اقرار کامل و اعتراف تام به اینکه الله متعال تنها پروردگار همه چیز است و مالک و آفریننده و روزی‌دهنده همه است و شریکی و همتایی ندارد، همیشه زنده است و نمی‌میرد و پایدار است و نمی‌خوابد، و مدبّر جهان اوست و در آن تصرفّ می‌نماید و بر آن توانا است، حکم و فرمان همه از آن اوست، و خوبی و نیکویی همه در دست اوست؛ هیچ کس نمی‌تواند فرمان او را بازگرداند و هیچ کس نمی‌تواند حکم او را تعقیب کند، هر چه بخواهد می‌شود و هر چه نخواهد نمی‌شود، و همه آنچه در آسمان‌ها و زمین هست در قبضه او و تحت سلطه و سیطرۀ او قرار دارد، و باید به قضا و تقدیر الهی ایمان داشت، و به دادگری الله متعال در همه آنچه مقدّر می‌نماید و به یگانگی‌اش در ذات و صفاتش اقرار کرد.

و خلاصه‌اش یعنی یکتا دانستن الله و یگانه دانستن او در کارهایش.

 و دلایل شرعی زیادی وجود داردکه ایمان داشتن به ربوبیت الله متعال را واجب می‌نماید، و قرآن عظیم سرشار از دلایلی است که به ربوبیت الله متعال دلالت می‌کند، و تقریباً هیچ سوره‌ای نیست مگر اینکه در آن ربوبیت الله متعال ذکر شده یا به آن اشاره شده است و این نوع توحید نسبت به انواع دیگر توحید، اساس انواع دیگر به شمار می‌رود، الله متعالی می‌فرماید:﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِینَ٢﴾ [الفاتحه: ۲].

«ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است».

و می‌فرماید: ﴿أَلَا لَهُ ٱلۡخَلۡقُ وَٱلۡأَمۡرُۗ تَبَارَکَ ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِینَ﴾ [الأعراف: ۵۴].

«آگاه باشید که آفریدن و فرمان دادن از آن اوست، بزرگوار و پاک و دارای خیرات فراوان است خداوندی که پروردگار جهانیان است».

و می‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِی خَلَقَ لَکُم مَّا فِی ٱلۡأَرۡضِ جَمِیعٗا﴾ [البقره: ۲۹].

«او خداوند ذاتی است که تمامی آنچه در زمین وجود دارد برایتان آفرید».

و می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّهِ ٱلۡمَتِینُ﴾ [الذاریات: ۵۸].

«بی‌گمان تنها خداوند روزی‌رسان و صاحب قدرت و نیرومند است».

و می‌فرماید: ﴿قُلۡ مَنۢ بِیَدِهِۦ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیۡءٖ﴾ [المؤمنون: ۸۸].

«بگو: چه کسی است که ملکوت هر چیزی در دست اوست؟».

کفار قریش و اغلب پیروان ادیان مختلف و مشرکین گذشته که الله به‌سوی آنان پیامبران را مبعوث کرده است در کُلّ به این توحید اقرار می‌کردند و همه باور داشتند و اقرار می‌کردند که آفریننده جهان و آنچه در آن است و روزی‌دهنده همه مخلوقات فقط الله متعالی است. چنان الله متعال در مورد آنان می‌فرماید ﴿وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ لَیَقُولُنَّ ٱللَّهُۚ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَکۡثَرُهُمۡ لَا یَعۡلَمُونَ﴾ [لقمان: ۲۵].

«و اگر از آنان بپرسی که چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده است؟ حتماً می‌گویند: خداوند، بگو: ستایش از آن خداست ولی بیشترشان نمی‌دانند».

و می‌فرماید: ﴿قُلۡ مَن یَرۡزُقُکُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أَمَّن یَمۡلِکُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَمَن یُخۡرِجُ ٱلۡحَیَّ مِنَ ٱلۡمَیِّتِ وَیُخۡرِجُ ٱلۡمَیِّتَ مِنَ ٱلۡحَیِّ وَمَن یُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَۚ فَسَیَقُولُونَ ٱللَّهُۚ فَقُلۡ أَفَلَا تَتَّقُونَ﴾ [یونس: ۳۱].

«بگو: چه کسی از آسمان و زمین به شما روزی می‌دهد؟ یا چه کسی مالک گوش و چشم‌ها است؟ و چه کسی زنده را از مرده بیرون می‌آورد، و چه کسی مرده را از زنده بیرون می‌آورد؟ و چه کسی امور (هستی) را تدبیر می‌کند؟ خواهند گفت: «خدا»، پس بگو: آیا نمی‌ترسید و پرهیزگار نمی‌شوید؟!».

چون اقرار به بوبیت الله متعال امری فطری است و فقط دهری‌ها در گذشته و کمونیست‌ها در زمان ما منکر این بودند و دیگر هیچ کس آن را انکار نکرده است.

بنابراین اقرار کردن به این نوع توحید فرد را به بهشت نمی‌برد و خون و مال او را مصون نمی‌گرداند و او را در آخرت از عذاب جهنم و از جاودانه شدن در آن نجات نمی‌بخشد، مگر به نوع دوم توحید یعنی توحید الوهیت پایبند باشد.

 

[۱]– ربوبیت در لغت یعنی: ربوبیت به اسم الله متعال«الربّ» نسبت داده می‌شود و الربّ از مصدر ربّ رِبُّ یعنی چیزی را از حالتی به وضعیت کامل رسانید. چنان که می‌گویند: ربَّه و ربّاه و ربّیه، و در لغت چند معنی دارد که عبارتند از: مربّی، مالک، سید، مدبّر، والی، منُعم، کامل کننده، ….

الله متعالی پروردگار همه چیز است یعنی مالک همه چیز است و بر همه خلق ربوبیت دارد و شریکی ندارد، و رب هم ارباب و مالک همه املاک و پادشاهان و مالکان است.

ربّ مصدر و به معنی فاعل است و کلمه «الربّ» با الف لام بر غیر الله اطلاق نمی‌شود، مگر در اضافت و نسبت محدود، چنان که می‌گوید: رّالدار«صاحب خانه»، و ربّ الفرس«صاحب اسب».

ن ک لسان العرب ج۱/ص۳۳۹٫

و تاج العروس : ۱۵/ص۱۷۶

والنهایه ج۲/ص۱۷۹٫