ابن قیم میگوید: «معنای آیه چنین است: در برابر این روزی و باران – که حیات شما به آن بستگی دارد – قرآن را تکذیب میکنید. حسن در تفسیر آیهی مذکور گوید: بهرهتان از قرآن این است که: ﴿تُکَذِّبُونَ﴾ آن را تکذیب میکنید. وی افزود: کسی که بهرهاش از کتاب خدا جز تکذیب آن نیست، زیانمند و تیرهبخت شد»[۱]. میگویم: آیهی مذکور هر دو معنی را شامل میشود.
مؤلف میگوید: (عن أبی مالک الأشعری رضی الله عنه أن رسول الله صلی الله علیه و سلم قال: «أربع فی أمتی من أمر الجاهلیه لا یترکونهن: الفخر بالأحساب[۲] والطعن فی الأنساب و الأستسقاء بالنجوم[۳] و النیاحه»[۴].
وقال: «النائحه إذا لم تتب قبل موتها؛ تقام یوم القیامه وعلیها سربال من قطران، ودِرعٌ من جرب» (رواه مسلم).[۵]
«از ابو مالک اشعری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: «چهار چیز از کارهای دوران جاهلیت در میان امت من وجود دارد که آنها را ترک نمیکنند. این چهار چیز عبارتند از: افتخار به موقعیت خانوادگی، عیب گرفتن از اصل و نسب دیگران، نسبت دادن باران به ستارگان و نوحهخوانی».
آن حضرت صلی الله علیه و سلم افزودند: «زن نوحهخوان در صورتی که پیش از مرگش توبه نکند در روز قیامت در حالی که پیراهنی از قیر و جامه ای از گَر بر تن اوست برانگیخته میشود». [روایت مسلم].
ابو مالک اشعری که مؤلف از وی نام برده نامش حارث بن حارث شامی میباشد[۶]. او صحابی بوده که فقط ابوسلام[۷] از او روایت کرده است. در میان صحابه بهجز این ابومالک اشعری، دو ابومالک اشعری دیگر نیز وجود دارد. حافظ ابن حجرعسقلانی به طور جزم این را اظهار داشته است[۸].
عبارت: (أربع فی أمتی من أمر الجاهلیه لا یترکونهن) یعنی از کارهای اهل جاهلیت چهار چیز در میان امت من وجود دارند که آنها را ترک نمیکنند. یعنی این چهار چیز گناهانی هستند که این امت آنها را انجام میدهند؛ خواه نسبت به تحریم آنها علم داشته باشند و خواه از تحریم آنها بیخبر باشند. همان طور که اهل جاهلیت آنها را انجام میدادند، امت اسلام نیز آنها را انجام میدهند.
[۱]– التبیان فی أقسام القرآن (ص/۱۴۸).
[۲]– صحیح مسلم ۲/۶۴۴ و مسند احمد ۵/۳۴۲ و ۳۴۴ آمده است.
[۳]– در نسخهی «أ» بالأنواء آمده است.
[۴]– در نسخههای «ب،ص» و النیاحه علی المیت و در نسخهی «ع» و «النیاحه علی» آمده و آنچه اینجا آورده شده براساس نسخههای «ط» «أ» و صحیح مسلم میباشد.
[۵]– صحیح مسلم ۲/۶۴۴، شمارهی ۹۳۴٫
[۶]– به شرح حالش در کتاب «الإصابه فی تمییز أسماء الصحابه» ۱/۵۶۶ مراجعه کنید.
[۷]– نامش ممطور أسود حبشی ابوسلام است. او فردی مورد ثقه و اطمینان است که احادیث را به طور مرسل روایت میکرد. بخاری در کتاب «الأدب» و مسلم، ترمذی، نسائی، ابن ماجه و ابوداود از او حدیث روایت کردهاند آن گونه که در «تقریب التهذیب » ص۵۴۵ آمده است.
[۸]– در کتاب «تقریب التهذیب» در شرح حال حارث بن حارث اشعری آمده است. به شرح حال هر دو در کتاب: «الإصابه فی تمییز أسماء الصحابه» ۷/۳۵۶ مراجعه کنید.