وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
تقسیمات ادلّه
ادلّه با توجّه به جهتی که از آن مورد ملاحظه قرار می‌گیرند، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که در زیر به برخی از این تقسیمات اشاره می‌شود.
تقسیم اول
ادلّه، از جهت میزانِ اتفاق و اختلاف در مورد (حجّیت) آن‌ها، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱- ادلّه‌ای که ائمّه‌ی مسلمین، همه در مورد حجّیت آن‌ها اتفاق‌نظر دارند؛ این نوع، شامل «قرآن و سنت» است.
۲- ادله‌ای که حجیت آن‌ها مورد اتفاق جمهور مسلمانان است؛ این نوع، شامل «اجماع و قیاس» است. در مورد حجیتِ اجماع، «نظام» از معتزله و برخی از خوارج[۱] و در مورد حجیت قیاس، شیعه[۲] و ظاهریه[۳] مخالفت کرده‌اند.
۳- ادله‌ای که بین علما و حتی میان جمهور علمایی که قایل به حجیت قیاس هستند، اختلافِ‌نظر است. این نوع، شامل «عرف،[۴] استِصحاب، استِحسان، مَصالحِ مرسَله، شرع مَن قبلنا و مذهبِ صحابی» است. برخی از علما این نوع از مصادر تشریع را معتبر دانسته و برخی دیگر معتبر ندانسته‌اند.
[۱]– مذاکرات فی أصول الفقه، استاد ما محمد زفزاف، ص ۶۳٫
[۲]– أصول الاستنباط، سید علی تقی حیدری ۲/ ۲۵۸ به بعد.
[۳]– الإحکام، ابن حزم ۷/ ۵۳ به بعد.
[۴]– عرف معتبر است و اختلاف، در مورد «اعتبارِ آن است به عنوان یک دلیل مستقل».