تفاوت بین قضا و قدر

علما در تفاوت بین قضا و قدر بیان داشته‌اند که قدر یعنی اندازه کردن برای چیزی قبل از واقع شدن آن و قضا یعنی دست کشیدن از چیزی است. و از دلایلی که ابوحاتم برای تفاوت بین قضا و قدر ذکر کرده این است که قدر به منزله مشخص کردن اندازه لباس توسط خیاط است و او قبل از بریدن اندازه آن مشخص می‌کند از آن کم و یا زیاد می‌کند. هنگامی که آن را برید آن را پایان داده و از آن فارغ شده و اندازه آن را تمام کرده است. بر این اساس قدر قبل از قضا است. ابن کثیر می‌گوید: (فالقضاء والقدر أمران متلازمان لا ینفک أحدهما عن الآخر لأن أحدهما بمنزله الأساس وهو القدر، والآخر بمنزله البناء وهو القضاء فمن رام الفصل بینهما فقد رام هدم البناء ونقضه) «قضا و قدر دو امر هستند که ملازم هم می‌باشند هیچکدام از دیگری جدا نمی‌شود یکی از آن‌ها که قدر باشد به منزله پایه و اساس و دیگری که قضا باشد به منزله بنای آن است کسی که بخواهد بین این دو جدایی اندازد بنا را نابود کرده و آن را از بین برده است».

قضا و قدر هنگامی که در بیان جمع شوند در معنی با هم تفاوت پیدا می‌کنند و برای هر کدام از آن‌ها معنی مخصوص به خود آشکار می‌شود و هنگامی که در بیان آن‌ها را از هم جدا کنیم یکی از آن‌ها در معنی دیگری داخل می‌شود. این را بعضی از اهل علم ذکر کرده‌اند.