دلیل بر اثبات قدر

ایمان به قدر رکنی از ارکان ایمان است و کتاب و سنت بر اثبات و بیان آن دلالت دارند. الله تعالی در کتابش می‌فرماید: ﴿إِنَّا کُلَّ شَیۡءٍ خَلَقۡنَٰهُ بِقَدَرٖ ۴٩﴾ [القمر: ۴۹]. «بی‌گمان ما هر چیزی را به اندازه مقرر آفریده‌ایم» و می‌فرماید: ﴿وَکَانَ أَمۡرُ ٱللَّهِ قَدَرٗا مَّقۡدُورًا ٣٨﴾ [الأحزاب: ۳۸]. «و امر و فرمان خدا همواره به اندازه مقرر است» و می‌فرماید: ﴿وَخَلَقَ کُلَّ شَیۡءٖ فَقَدَّرَهُۥ تَقۡدِیرٗا ٢﴾ [الفرقان: ۲]. «و هرچیزی را آفریده و اندازه‌ای که در خور آن بوده مقرر کرده است».

و اما سنت نیز همچنین بر اثبات قدر دلالت دارد در احادیث بسیاری از جمله حدیث جبریل و سؤال او از پیامبر  صلی الله علیه و سلم در باره ارکان ایمان آمده که از جمله ارکان ایمان، ایمان به قدر چه خیر باشد یا شر ذکر شده است که حدیث همراه با نص آن در مبحث ملائکه تقدیم شده است.

مسلم در صحیحش از عبدالله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما روایت کرده که از رسول الله  صلی الله علیه و سلم شنیده که فرمود: «کَتَبَ اللَّهُ مَقَادِیرَ الْخَلَائِقِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِخَمْسِینَ أَلْفَ سَنَهٍ قَالَ وَعَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ»^[۱] «خداوند اندازه مخلوقات را پنجاه هزار سال قبل از اینکه آسمان‌ها و زمین را خلق کند، نوشته است و فرمود: و عرش او بر آب قرار دارد».

ایمان به قدر محل اجماع امت از صحابه و کسانی که بعد از ایشان آمده‌اند، می‌باشد. مسلم در صحیحش از طاوس روایت می‌کند که او گفت: (أدرکت ناسا من أصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم  یقولون کل شیء بقدر) «جمعی از اصحاب رسول الله  صلی الله علیه و سلم را دریافتم که می‌گفتند همه چیز به قدر است». و گفت از عبدالله بن عمر شنیدم که گفت: رسول الله  صلی الله علیه و سلم می‌فرماید: «کُلُّ شَیْءٍ بِقَدَرٍ حَتَّى الْعَجْزِ وَالْکَیْسِ أَوْ الْکَیْسِ وَالْعَجْزِ»^[۲] «همه چیز حتی زیرکی و ناتوانی در تقدیر نوشته شده است». امام نووی می‌گوید: (تظاهرت الأدله القطعیه من الکتاب والسنه وإجماع الصحابه وأهل الحل والعقد من السلف والخلف على إثبات قدر الله سبحانه وتعالى) «دلایل قطعی از کتاب و سنت، اجماع صحابه و اهل رأی از سلف و خلف بر اثبات قدر الله تعالی همدیگر را کمک می‌کنند».

 

[۱] صحیح مسلم برقم (۲۶۵۳).

[۲] صحیح مسلم برقم (۲۶۵۵).