بیان احادیث و آیاتی در مورد اینکه پیامبر صلی الله علیه و سلم چگونه از حریم توحید دفاع نموده و همه راه‌هایی که به شرک می‎انجامد را مسدود کرد(۴)

چگونه اهل بیت و اصحاب پیامبر صلی الله علیه و سلم از سخن ایشان چیزی را که این گمراهان که مرتکب شرک و تحریف می‎شوند فهمیده‎اند، نفهمیده بودند؟!.

علی بن حسین ب، از برترین تابعین و از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و سلم مردی را که می‎خواست کنار قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم دعا کند نهی کرد و به حدیث مذکور استدلال نمود و او این حدیث را از پدرش حسین و او از علیب شنیده و روایت می‎کند، قطعاً حسین بن علی معنی این حدیث را از این گمراهان بهتر می‎داند و همچنین پسر عمویش حسن بن حسن شیخ و بزرگ اهل بیتش این را مکروه می‎داند که کسی فقط به قصد زیارت قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم بدون نیت رفتن به مسجد به آنجا برود  و معتقد است که این کار به معنی عید گرفتن قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم است^[۱].

می‎گویم: چگونه پیامبر صلی الله علیه و سلم از سخنش چنین قصدی را می‎کند و آن را با این کلمات تعبیر می‎کند، با اینکه ایشان  صلی الله علیه و سلم شیواترین خلق و خیرخواه‎ترین آنهاست و می‎توانست بگوید: قبر مرا به کثرت زیارت کنید و آن را عید قرار دهید یعنی همواره به آن بیایید و کنار آن عبادت کنید؟!.

پس باطل بودن آنچه که آنها گفته‎اند روشن گردید. و وقتی این واضح شد پس معنی حدیث این است که پیامبر صلی الله علیه و سلم از زیارت کردن قبر خویش به صورت مخصوص نهی کرده و از اجتماع معهود و متعارفی مانند عید در کنار قبرش نهی کرده است و این دلالت می‎نماید که این کار در کنار همه‌ی قبرها و غیره ممنوع است چون قبر پیامبر  صلی الله علیه و سلم بهترین و برترین قبر روی زمین است و از عید گرفتن آن نهی شده پس عید و جشن در مجاورت قبر دیگران به طریق اولی ممنوع است.

مؤلف می‎گوید: «و در این حدیث از کثرت زیارت نهی شده است».

 و گفته‌اش: (و بر من درود بفرستید هر جا که باشید درود شما به من می‎رسد). شیخ الاسلام می‎گوید: «پیامبر صلی الله علیه و سلم به این اشاره می‎کند که شما خواه از قبرم دور باشید خواه نزدیک، درود و سلام شما به من می‎رسد، پس نیازی نیست که قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم  عید و محل رفت و آمد باشد»^[۲].

ابو داود از ابوهریره و او از پیامبر صلی الله علیه و سلم روایت می‎کند که فرمود: «هرکس که بر من سلام کند قطعا خداوند روحم رنا به من بازمی‌گرداند تا جواب سلام او را بدهم»^[۳].

اوس بن اوس از پیامبر صلی الله علیه و سلم روایت می‎کند که فرمود: «روز و شب جمعه زیاد بر من درود بفرستید چون درود شما به من عرضه می‎شود گفتند: ای رسول خدا چگونه درود  ما به شما عرضه می‎گردد حال آنکه خاک جسد شما را خورده است و از بین رفته‎ای؟ فرمود: خداوند خوردن گوشت پیامبران را بر زمین حرام کرده است». ابوداود، نسائی و ابن ماجه روایت کرده‌اند^[۴].

پس این حدیث و غیره بر این دلالت می‎کند که درود ما خواه کنار قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم باشیم خواه جای دیگر به ایشان می‌رسد پس کسی که در کنار قبر پیامبر به ایشان سلام کند یا برایشان درود بفرستد ویژگی‌‌ای ندارد، چنان‎که حسن بن حسن گفت: «شما و کسانی که از اندلس درود میفرستند برابر هستید».

اما این حدیث که: «هر کس کنار قبرم بر من درود بفرستد آن را می‎شنوم و هر کس از دور بر من درود بفرستد، درودش به من رسانده می‎شود» این حدیث را بیهقی و غیره از علاء بن عمرو حنفی و او از ابو عبدالرحمن از اعمش از أبی صالح از أبی هریره از پیامبر صلی الله علیه و سلم روایت کرده است.^[۵] بیهقی می‎گوید: ابو عبدالرحمان محمد بن مروان سُدی است که در مورد شخصیتش نظرهای متفاوتی وجود دارد.

می‎گویم: یحیی بن معین در مورد محمد بن مروان السدی الصغیر می‎گوید: ثقه نیست و جوزجانی می‎گوید: ذاهب الحدیث است و نسائی می‎گوید: متروک الحدیث است و همچنین ابوحاتم رازی و أزدی چنین گفته‎اند. و صالح بن محمد می‌گوید: محمد بن مروان حدیث جعل می‎کرد^[۶].

با توجه به احادیث دیگر مانند اینکه پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده سلام کسی را که از کنارشان می‎گذرد و بر آنها سلام می‎کند می‎شنوند، مفهوم حدیث مذکور درست است^[۷].

اگر گفته شود وقتی سلام کسی را که در کنار قبرش به او سلام می‎کند می‎شنود این خصوصیتی برای سلام کننده است، در جواب گفته می‎شود این در صورتی است که سلام کننده بتواند به کنار قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم برسد، اما وقتی که سه دیوار اطراف قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم کشیده شده و مردم نمی‎توانند کنار قبر برسند، پس خصوصیتی نیست و سلام کردن کنار قبرش و یا در مسجدش و یا در دورترین نقطه‌ی شرق و غرب فرقی نمی‎کند، پس همه‌ی سلام‌ها به ایشان رسانده می‎شود، چنان‎که در احادیث آمده است. و در هیچ یک از این احادیث نیامده که پیامبر صلی الله علیه و سلم صدای سلام کننده را خودش می‎شنود و بلکه در احادیث فقط آمده که درود و سلام به او رسانده و عرضه می‎شود. و معلوم است که مراد ایشان درود و سلامی است که خداوند به آن امر کرده خواه در مسجد ایشان برایشان درود فرستاده شود خواه در جایی دیگر و اما هر کسی که کنار قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم به ایشان سلام کند ایشان پاسخ سلام را می‎دهد مانند اینکه وقتی بر سایر مرده‎ها سلام شود جواب می‎دهند و این از خصوصیت‎های پیامبر صلی الله علیه و سلم نیست، اما کسی نمی‎تواند خودش را به قبر ایشان برساند.

می‎گوید: (و از علی بن حسین روایت است که او مردی را دید که فاصله‌ای که نزد قبر پیامبر بود می‎آمد و از آن وارد می‎شد و دعا می‎کرد، علی بن حسین او را نهی کرد و گفت: آیا حدیثی را برایت بیان نکنم که از پدرم و او از جدم و او از رسول خدا صلی الله علیه و سلم شنیده است که می‎فرمود: «قبر مرا عید قرار ندهید و خانه‎هایتان را قبرستان نکنید، سلام شما هر جا که باشید بر من می‎رسد». [روایت درالمختاره].^[۸]

این دو حدیث جید و اسنادشان حسن است، حدیث اول را ابوداود و دیگران از عبدالله بن نافع الصائغ و او از ابن أبی ذنب از سعید مقبری از ابوهریره روایت می‎کند، راویان این حدیث ثقه و معروفند ولی عبدالله بن نافع دارای کمی ضعف است که این ضعف مانع احتجاج به او نیست. ابن معین می‎گوید: «او ثقه است» و ابو زرعه می‎گوید: اشکالی در او نیست. و ابو حاتم رازی می‌گوید: حافظ نیست.^[۹]

 

(برگرفته از کتاب توحید محمد بن عبدالوهاب)

[۱]– اغاثه اللهفان۱/۱۹۳- ۱۹۴٫ نگا: اقتضاء الصراط المستقیم ۲/۳۴۴- ۳۴۵٫

[۲]– اقتضاء الصراط المستقیم ۲/۶۵۷_العاصمه.

[۳]– مسند امام احمد ۲/۵۲۷ سنن ابوداود ۲۰۴۱ ابونعیم در اخبار أصفهان ۲/۳۵۳ و دیگران با سند حسن روایت کرده‌اند و نووی در الاذکار ص ۳۱۶ آن را صحیح دانسته است.

[۴]– مسند احمد ۴/۸، مصنف ابن أبی شیبه ۲/۲۵۳، سنن ابوداود۱۰۴۷،۱۵۳۱، سنن نسائی۱/۳۷۱، سنن ابن ماجه ۱۶۳۶، سنن دارمی۱/۳۶۹،  صحیح ابن خزیمه ۳/۱۱۸، صحیح ابن حبان ش۹۱۰ و مستدرک حاکم ۱/۴۱۳، ۴/۶۰۴ و حدیث صحیح است. الاذکار نووی۳۱۶ که نووی آن را صحیح دانسته است.

[۵]– ابن أبی شیبه القول البدیع ۱۵۴، عقیلی در الضعفاء ۴/۱۳۶-۱۳۷، بیهقی در حیاه الانبیاء ص ۱۰۴ و در شعب الایمان ۲/۲۱۸ خطیب در التاریخ ۳/۲۹۱-۲۹۲، ابن الجوزی در الموضوعات ۲/۳۸ ش ۵۶۲ و محمد بن مروان سدی در آن آمده که به دروغگویی متهم است و ابن الجوزی و شیخ الاسلام ابن تیمیه حکم به جعلی بودن حدیث داده‌اند.

[۶]– نگا: شرح حالش در میزان الاعتدال ۶/۳۲۸٫

[۷]– امام ابن کثیر در تفسیرش ۳/۴۴۰ می‎گوید: سلام کردن بر مرده‎ها مشروع است و سلام کردن بر کسی که نمی‎فهمد و سلام کننده را نمی‎داند محال است و پیامبر صلی الله علیه و سلم امتش را تعلیم داده که هرگاه به قبرشان آمدند بگویند: السلام علیکم اهل الدیار من المومنین و إنّا ان شاء الله بکم لاحقون یرحم الله المستقدمین منَّا و منکم والمستأخرین، نسأل الله لنا و لکم العافیه. پس این سلام، خطاب و ندا برای موجودی است که می‎شنود و مورد خطاب قرار می‎گیرد و می‌فهمد و جواب می‎دهد، گر چه سلام کننده جواب را نشنود. والله اعلم»

و حافظ ابن حجر در الإمتاع بالأربعین المتباینه السماع ص: ٨۶. می‎گوید: گروهی از آن جمله عبدالحق بر مشروعیت سلام کردن بر مرده‎ها استدلال کرده‎اند  که مرده‎ها می‎شنوند و گفته‎اند که اگر آنها سلام را نشنوند سلام کردن به آنها کاری عبث و بیهوده است و این استدلال ضعیفی است چون احتمال خلاف آن نیز است. در تشهد پیامبر صلی الله علیه و سلم مخاطب قرار داده می‎شود و بر ایشان سلام می‎شود قطعاً این سلام را نمی‎شنود پس این که کسی به قبرستان می‎رود و مرده‎ها را سلام می‎کند مستلزم این نیست که آنها می‎شنوند بلکه این سلام به معنی دعاست و تقدیر این گونه است خداوند عافیت و سلامتی را بر شما بگرداند مانند اینکه وقتی می‎گوییم: السلام علیک یا رسول الله، یعنی خدا یا درود و سلام را بر پیامبر قرار ده و در حدیث صحیح آمده که وقتی بنده می‎گوید: السلام علینا وعلی عباد الله الصالحین، این به هر بنده‌ی صالحی می‎رسد، پس این خبر به معنی طلب است و تقدیر اینگونه است: بار خدایا بر آنان سلامتی قرار ده. والله اعلم

[۸]– مصنف ابن أبی شیبه۲/۳۵۷ بخاری التاریخ الکبیر۲/۱۸۹ و اسماعیل القاضی در فضل الصلاه علی النبی ش۲۰ و ابن أبی عاصم در فضل الصلاه علی النبی ۲۶ و مسند ابویعلی ۴۶۹ و ضیاء مقدسی در المختاره ۴۲۸ و دیگران نیز این را روایت کرده‌اند و حدیث با شواهدش صحیح است.

[۹]– شرح حال عبدالله بن نافع را در تهذیب الکمال ۱۶/۲۰۸ و تهذیب التهذیب ۶/۴۶ ملاحظه کنید.