وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
از جانب عبدالعزیز بن باز تقدیم به هر کسی که این رساله را می بیند یا می شنود ان شا الله.
که خداوند متعال من و ایشان را به راه مستقیم خود هدایت بفرماید و همچنین ما را از عذاب دوزخ حفاظت بفرماید.
السلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
اما بعد یکی از چیزهایی که اسلام آن را حرام اعلام کرده است و نسبت به تحریم آن از خود تشدد به خرج داده است رشوه است.
رشوه عبارت از اینکه : شخصی به خاطر مصلحت و منافع خودش مالی را برای شخصی بدهد که آن فرد بایستی این کار را بدون این مال انجام دهد و اگر این دادن به خاطر ابطال حق یا محقق کردن باطل یا ظلم کردن به کسی باشد حرمت آن به مراتب بیشتر است.
ابن عابدین رحمه الله در کتاب خود ذکر نمودند که رشوه آن چیزی است که شخص آن را برای حاکم یا شخصی دیگر بدهد تا اینکه به نفع او فیصله کند و به هر نحوی که شده کاری که دوست دارد را بر مرتشی – رشوه گیرنده- تحمیل کند.
از این تعریف مشخص می شود که رشوه عام تر از این است که مال یا منفعت باشد.
منظور از حاکم قاضی است و همچنین هر کسی که از او این امید می رود که به نفع و مصلحت رشوه دهنده فیصله کند فرقی نمی کند که از متولیان و کارمندان دولت باشد یا کارهای شخصی و جزئی را به عهده داشته باشد مانند: وکیلان تاجرانو شرکاء و صاحب زمین و غیره. منظور از حکم این است که به نفع راشی –رشوه دهنده- فیصله شود و مرتشی – رشوه گیرنده- برانجام کاری وادار شود و به نحوی که طبق درخواست و مقصد راشی فیصله شود حال فرقی نمی کند که این درخواست او حق باشد یا باطل.
ای برادران دینی رشوه از گناهان کبیره ای است که خداوند متعال آن را بر بندگانش حرام قرار داده و پیامبر صلى الله علیه و سلم نیز انجام دهنده آن را لعنت نموده است پس اجتناب و بر حذر بودن از آن واجب است و همچنین واجب است که مردم را نیز از دست به دست گردانیدن چنین مالی بر حذر داریم چرا که در آن فسادی بس بزرگ و گناهی عظیم و عواقبی سخت و وخیم نهفته است و این از جمله گناه و دشمنی و عدوانی است که خداوند متعال از همکاری کردن در این طور کارهایی نهی فرموده است :
“و تعاونوا علی البر والتقوی و لا تعاونوا علی الاثم والعدوان” (مائده:۲).
“باید شما به یکدیگر در نیکوکاری و تقوی کمک کنید نه بر گناه و ستمکاری “.
و همچنین خداوند متعال از خوردن اموال مردم به ناحق نهی فرموده است و در قرآن عظیم الشان خود فرموده است:
“و لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل و تدلوا بها الی الحکام لتاکلوا فریقا من اموال الناس بالاثم و انتم تعلمون” (بقره:۱۸۸).
“مال یکدیگر را به ناحق مخورید و کار را به محاکمه قاضیان نیفکنید که بوسیله (رشوه و زور) پاره مال مردم را بخورید با اینکه شما بطلان دعوی خود را می دانید “.
رشوه از سخت ترین و شدید ترین انواع خوردن اموال باطل و حرام است چرا که عبارت از دادن مال به سوی غیر به خاطر مانع شدن او از بیان حق می باشد و این تحریم رشوه شامل محورهای اصلی و سه گانه این کار می شوند که عبارتند از راشی(رشوه دهنده) مرتشی (رشوه گیرنده) و رائش(واسط میان این دو) می باشد.
از پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم روایت شده است که ایشان راشی و مرتشی و رائش را لعنت کردنند.
لعنت از جانب خدا : به این صورت است که خداوند متعال آن شخص را از رحمت خود مطرود و دور می سازد (پناه بر خدا) این خیلی بزرگ و سخت است همانطور که رشوه از انواع مالهای حرام و ناجائز در قرآن کریم و سنت نبوی صلى الله علیه و سلم بزرگ و سخت بیان شده است.
خداوند متعال یهودیان را مذموم می کند و این کارشان که مال حرام می خورند را زشت و قبیح می شمارند و می فرماید:
“سماعون للکذب اکّلون للسحت” (مائده:۴۲).
” آنها جاسوسان دروغ گو و خورندگان مال حرامند”.
چنانچه در جایی دیگر فرمودند:
” و تری کثیرا منهم یسارعون فی الاثم والعدوان واکلهم السحت لبئس ما کانوا یعلمون لو لا ینهاهم الربانیون و الاحبار عن قولهم الاثم واکلهم السحت لبئس ما کانوا یصنعون” (مائده:۶۳-۶۲).
“بسیاری از آنها را بنگری که در گناه و ستمکاری و خوردن حرام می شتابند بسیار بد کاری را پیشه خود نمودند .اگر علما و روحانیون آنها را از گفتار زشت و خوردن حرام باز ندارند کاری بسیار زشت است”.
و همچنین خداوند متعال فرمودند:
“فبظلم من الذین هادوا حرمنا علیهم طیبات احلت لهم و بصدهم عن سبیل الله کثیرا، و اخذهم الربا وقد نهوا عنه واکلهم اموال الناس بالباطل” (نساء ۱۶۱-۱۶۰).
پس به سبب ظلمی که یهود کردند و هم بدین جهت که بسیاری مردم را از راه خدا منع نمودند ما نعمتهای پاکیزه خود را که بر آنها حلال بود بر انان حرام کردیم.و هم بدین جهت که ربا می گرفتند در صورتی که از ربا خوردن نهی شده بودند و هم از آن رو که اموال مردم را به باطل می خوردند”.
احادیث زیادی در تحذیر و بر حذر داشتن این کار حرام و بیان عاقبت مرتکبین آن وارد شده است که من جمله: آنچه که ابن جریر از ابن عمر رضى الله عنه و ایشان از پیامبرصلى الله علیه و سلم روایت کردند که ایشان صلى الله علیه و سلم فرمودند : هر گوشتی که به سبب سحت- مال حرام – به وجود آمده باشد آتش برای آن مستحق تر است گفته شد که سحت به چه مالی گفته می شود فرمودند: رشوه در حکم آن داخل است.
و همچنین امام احمد از عمروبن عاص رضى الله عنه روایت کرده است که فرمودند: من از پیامبر صلى الله علیه و سلم شنیدم که فرمودند :” در هیچ قومی ربا ظاهر نمی شود مگر اینکه به قحط سالی مبتلا می شوند و در هیچ قومی رشوه ظاهر نمی شود مگر اینکه گرفتار رعب و ترس خواهند شد”.
طبرانی از ابن مسعود رضى الله عنه روایت می کند که فرمودند : سحت به معنای رشوه در دین است ابو محمد موفق الدین ابن قدامه رحمه الله در کتاب خود به نام – المغنی – می فرمایند: حسن و سعید بن جبیر در تفسیر گفته خداوند متعال گفتند: “اکلون للسحت” منظور رشوه است و همچنین گفتند :
زمانی که قاضی رشوه را قبول کند به وسیله آن به درجه کفر می رسد چرا که او برای حکمی کمک و همکاری نموده که خداوند متعال آن را نازل نکرده است :
“و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الکافرون” (مائده ۴۴).
” (بر رشوه و اغراض شخصی بر خلاف حکم حق و عدالت نروید) که هر کس خلاف آنچه خدا فرستاده حکم کند چنین کس از کافران خواهد بود”.
و مسلم از ابو هریره رضى الله عنه روایت کرده است که پیامبر صلى الله علیه و سلم فرمودند :” همانا خداوند متعال پاک است و قبول نمی کند مگر پاکی را و خداوند متعال مومنینی را نیز به آنچه که به مرسلین و پیامبران امر کرده است امر نموده است خداوند متعال می فرماید:
” یا ایها الرسل کلوا من الطیبات واعملوا صالحا” (مومنون:۵۱).
“ای رسولان از غذاهای پاکیزه تناول کنید و به نیکوکاری و اعمال صالح پردازید”.
و همچنین فرمودند:” یا ایها الذین آمنوا کلوا من طیبات ما رزقناکم” (بقره ۱۷۲).
ای اهل ایمان روزی حلال و پاکیزه ای که ما نصیب شما کرده ایم بخورید”.
سپس پیامبر خدا صلى الله علیه و سلممردی را که سفری طولانی را پیموده است و زولیده مو و غبار آلوده است و دستانش را به سوی آسمان دراز می کند را ذکر فرمودند در حالیکه آن مرد می گوید پروردگارا خداوندا در حالی که غذای او از راه حرام به دست آمده است نوشیدنی او حرام است لباسهایش حرام است و بر اثر مال حرام تغذیه شده است پس از کجا برایش اجابت شود؟
ای برادران مسلمان ! از خدا بترسید و از خشم و غضب او خود را بر حذر دارید و از اسباب خشم و غضب او نیز اجتناب کنید خداوند متعال وقتی که هتک حرمتهایش صورت بگیرد غیرتی می شود در حدیث صحیحی وارد شده است که:” کسی غیور تر و غیرتمند تر از خداوند متعال نیست ” . خود و اهلتان را از مال حرام و خوردنی حرام حفاظت کنید و همچنین از آن آتشی که خداوند متعال آن را شایسته برای هر گوشتی که از مال حرام به وجود آمده قرار داده است نیز حفاظت کنید چرا که خوردنی حرام سببی است برای مانعیت دعا و عدم اجابت چنانچه که در حدیث ابو هریره رضى الله عنه در مسلم گذشت.
و همچنین اینکه از ابن عباس رضى الله عنه روایت کرده است که فرمودند : این آیه در نزد رسول الله صلى الله علیه و سلم تلاوت شد :
“یا ایها الناس کلوا مما فی الارض حلالا طیبا” (بقره ۱۶۸).
ای مردم از آنچه را در زمین است حلال و پاکیزه تناول کنید”.
سعد ابن ابی وقاص ایستاد و گفت: ای رسول الله صلى الله علیه و سلم از خداوند بخواه که مرا مستجاب الدعوه بگرداند پیامبر صلى الله علیه و سلمفرمودند:” ای سعد خوراکت را خوب کن از راه حلال به دست آور مستجاب الدعوه خواهی شد قسم به آن ذاتی که نفس محمد در دست اوست بنده لقمه ای حرام را در شکمش می اندازد و خداوند متعال عمل چهل روز او را قبول نمی کند و هر بنده ای که گوشتهای او از حرام بوجود آمده آتش برای او سزاوار است”.
این حدیث را حافظ بن رجب رحمه الله در جامع العلوم والحکم از روایت طبرانی رحمه الله ذکر کرده است. این گفته پیامبر صلى الله علیه و سلم دلالت کننده این است که عدم حلال بودن خوراکی ها و خوردنی ها مانع از استجابت دعا می شود و مانع می شود که این دعا به سوی خداوند متعال بالا رود و جز ضرر و زیان برای صاحبش چیزی ندارد (پناه بر خدا).
خداوند متعال شما را بسوی حفاظت از خودتان و اهلتان فرا می خواند و به شما امر می کند که خود را از عذاب و عقوبت الهی نجات دهید از آنجایی که در قرآن کریم می فرماید:
یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم نارا وقودها الناس والحجاره علیها ملائکه غلاظ شداد لا یعصون الله ما امرهم و یفعلون ما یؤمرون” (تحریم۶).
“ای کسانیکه به خدا ایمان آورده اید خود را با خانواده خویش از آتش دوزخ نگه دارید چنان آتشی که مردم و سنگ خارا آتش افروز اوست و بر آن دوزخ فرشتگانی بسیار دل سخت مامورند که هرگز نافرمانی خدا را نخواهند کرد و آنچه به آنان حکم شوند(فورا انجام دهند)”.
پس ای مسلمانان ندای پروردگارتان را اجابت کنید و امرش را اطاعت کنید و از منهیات او اجتناب کنید و از اسباب غضب الهی خود را بر حذر دارید تا اینکه خوشبخت دنیا و آخرت شوید خداوند متعال می فرمایند:
“یا ایها الذین آمنوا استجیبوا لله وللرسول اذا دعاکم لما یحییکم واعلموا ان الله یحول بین المرء وقلبه و انه الیه تحشرون، واتقوا فتنه لا تصیبن الذین ظلموا منکم خاصه واعلموا ان الله شدید العقاب” (الانفال۲۴-۲۵).
“ای اهل ایمان چون خدا و رسول شما را به ایمان دعوت کنند اجابت کنید تا به حیات ابدی رسید و بدانید که خدا در میان شخص و قلب حایل است و همه به سویش محشور خواهید شد و بترسید از بلاییکه چون آید تنها مخصوص ستمکاران شما نباشد (ظالمان را به کیفر ظلم و ستم و مظلومان را به کیفر ترک امر به معروف و نهی از منکر) وبدانید که عقاب خدا بسیار سخت است”.
از خداوند متعال مسئلت دارم که ما و شما را از جمله کسانی قرار دهد که گفته را می شنوند و به نحو احسن از آن اطاعت می کنند و در کارهای نیک و تقوا همکاری می کنند و کتاب خداوندی و سنت نبوی صلى الله علیه و سلم را به خود لازم می گیرند و می خواهیم که ما و شما را از بدی نفسهایمان و از بد اعمالمان پناه دهد و دینش را نصرت کند و کلمه و نامش و دینش را بالا ببرد و والیان امر ما را توفیق دهد که بندگان صالحی باشند و شهر ها و منطقه ها را نیز صالح گردانند چرا که خداوند متعال متولی این کار است و بر آن قادر است.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.