بازگشت به کتاب و سنت صحیح نبوی و فهمیدن آنها به روش سلف صالح (۲)

ب) سنت نبوی:

۱- رسول خدا فرمودند: «إِنِّی قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمْ مَا إِنِ اعْتَصَمْتُمْ بِهِ فَلَنْ تَضِلُّوا أَبَدًا کِتَابَ اللَّهِ وَسُنَّهَ نَبِیِّهِ»:[۱] «در میان شما چیزی را به جای گذاشتم که اگر بدان چنگ زنید، هرگز گمراه نخواهید شد: کتاب الله و سنت پیامبرش».

۲- عبدالله بن مسعود می گوید: «رسول خدا خط راستی کشید و در چپ و راست آن خطوط زیادی را ترسیم نمود. سپس این آیه را تلاوت کرد: «وَ أَنَّ هذا صِراطی‏ مُسْتَقیماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبیلِهِ ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (انعام: ۱۵۳) «و این راه مستقیم من است، پس از آن پیروی کنید و از راه‌های (پراکنده) پیروی نکنید که شما را از راه الله دور می‌کند، این چیزی است که الله شما را به آن سفارش نموده است، شاید پرهیزگار شوید».

و اینگونه رسول خدا مشخص نمود که آن خط راست همان راهی است که به خداوند منتهی می شود و خطوطی که در اطراف آن می باشند، راه های انحرافی هستند که بر هریک از این راه ها شیطانی است که به سوی آن فرا می خواند».[۲]

بنابراین مساله مهم است و بیان راه مومنان واجب است و شناختن راه و روش مجرمان مطلوب می باشد. تا اینکه مسلمان ندانسته به دام گمراهی گرفتار نشود و راه ها بر وی مشتبه و آمیخته نگردد. چنانکه خداوند متعال می فرماید: «وَ لِتَسْتَبینَ سَبیلُ الْمُجْرِمینَ» (انعام: ۵۵) «تا راه مجرمان (و گناهکاران) آشکار گردد». و اینگونه با تبیین راه و روش مجرمان، دچار انحراف کسانی نشود که گمان می کنند اهل سنت و جماعت هستند اما به عقیده ی پاک و زلال دعوت نمی کنند و به خاطر آن دوستی نمی کنند.

براستی کسی که از مومنان جدا شده و راهی مخالف با راه و روش آنان در پیش گیرد، درحقیقت به مخالفت با الله و رسولش برخاسته و از جماعت مسلمانان جدا و از راه راست منحرف و گمراه شده است.

۳- جابر بن عبدالله می گوید: «رسول خدا در ایراد خطبه چنان حمد و ستایش خداوند را بیان می کرد که سزاوار آن است سپس می فرمود: هرکس را الله هدایت کند، گمراه کننده ای برای او نیست. و هرکس را گمراه کند راهنمایی برای او نیست و راست ترین سخنان، کتاب الله می باشد و بهترین راه و روش، هدایت و روش محمد است. و بدترین امور، امور نو پیدا(ی در دین) است و هر نو پیدایی بدعت است و هر بدعتی گمراهی است و هر گمراهی در آتش است».[۳]

۴- عبد الرحمن بن عمرو السُّلَمی و حُجر کلاعی می گویند: نزد عرباض بن ساریه رفتیم درحالی که بیمار بود. او کسی بود که این آیه در مورد وی نازل شد: «وَ لا عَلَی الَّذینَ إِذا ما أَتَوْکَ لِتَحْمِلَهُمْ» (توبه: ۹۲) «و نه بر کسانی‌که وقتی نزد تو آمدند که آن‌ها را (بر مرکبی) سوار کنی».

پس به او گفتیم: ما برای ملاقات و عیادت و آموختن نزد تو آمدیم. عرباض گفت: «روزی رسول خدا نماز صبح را خوانده و رو به ما کرد و به پند و اندرز ما پرداخت، چنانکه اشک ها در اثر آن جاری شد و قلب ها هراسان شد. پس کسی گفت: ای رسول خدا، گویا که این پند و اندرز خداحافظی است، چه توصیه ای برای ما داری؟ فرمود: شما را به تقوای الهی و شنیدن و اطاعت کردن از امیر – هرچند برده ای حبشی باشد – توصیه می کنم. براستی هرکس پس از من زندگی کند، اختلافات زیادی را شاهد خواهد بود. پس بر شما واجب است به سنت من و راه و روش خلفای هدایت گرِ هدایت شده چنگ زنید و با بن دندان آنها را محکم و استوار بگیرید. و از امور نو پیدا(ی در دین) پرهیز کنید چرا که هر امر نو پیدایی (در دین) بدعت است و هر بدعتی گمراهی و هر گمراهی در آتش است».[۴]

 

[۱] – حاکم، مستدرک: ۱/۹۳؛ و آلبانی در صحیح الترغیب و الترهیب:۴۰ آن را صحیح دانسته است.

[۲] – مسند احمد: ۱/۴۳۵؛ نسائی، الکبری: ۳۴۳؛ الدارمی: ۲۰۸؛ ابن حبان: ۶، ۷؛ ابن عاصم، السنه: ۹۲، ۹۳، ۹۴؛ ابن نصر، السنه: ۱۴ و… حاکم و ابن کثیر و آلبانی و… آن را صحیح دانسته اند. 

[۳] – ابوداود؛ آلبانی در صحیح سنن ابی داود: ۱۸۶۰ آن را صحیح دانسته است.

[۴] – مسند احمد: ۱۴۴۵۵؛ ابوداود: ۳۹۹۱؛ ترمذی: ۲۶۰۰؛ ابن ماجه: ۴۴ و حاکم؛ آلبانی آن را در صحیح الجامع:۲۵۴۹ صحیح دانسته است.