۱۲- وبرای اینکه بدانیم که درمیان این هفتاد وچند شعبه واجزاء ایمان کدامیک ازآنان جزو این اصل است تا انسان با اجرای آن خیالش راحت باشد که حداقل شرایط باقی ماندن دردایره اسلام را دارد واز کفر نجات پیدا کرده وهم اکنون مسلمان است،می توانیم ۲فرمول یا قاعده را بیان کنیم که این تمییز وجدایی صورت گیرد و این اعمال.
واقوال مشخص شود:
۱۳-قاعده وفرمول اول:
هر عملی که ترک کردن آن کفر باشد یعنی انسان را از دایره دین خارج کند ،انجام دادنش اصل ایمان است.یعنی انجام دادنش شرط صحت ایمان شخص است.واگر آن را ترک کند کافر است.مانند:نماز خواندن، زکات دادن به قول بعضی از علما حکم کردن به شریعت وقوانین واحکامش تصدیق الله ورسول وروز قیامت وغیبیات-داشتن اخلاص ومحبت ویقین وخوف ورجاءو…
۱۴- قاعده وفرمول دوم:
هر عملی که انجام دادن آن کفر باشد ترک کردن آن اصل ایمان است.یعنی شخص با انجام دادنش مرتکب کفر شده وکافر می شود وبا ترک آن دین وایمانش محفوظ می ماند. مانند:سب ودشنام الله ورسولش فریاد خواهی از غیر خدا ،سحر، جاسوسی برای کفار، استهزاء به شریعت حکم به قوانین دست ساخته دست بشرو ترک نماز وتحکیم وتحاکم به شریعت و…
۱۵ – نکاتی در رابطه با این مرتبه اول:
– درمرتبه اصل ایمان، شرط نیست که شخص واجب مشخصی را انکار کند تا کافر شود بلکه اگر فقط آن واجب را ترک کند کافر می شود مانند:نماز.
همچنین شرط نیست که دراین مرتبه حرامی را حلال بداند تا کافر شود بلکه فقط کافی است مرتکب آن عمل کفری شود ،فوراً از دایره دین خارج می شودبا آنکه آنرا حلال نداند. وباید دوباره توبه کند مانند: سب وشتم الله ورسولش.
پس انکار واستحلال واجبات و محرمات در این مرتبه شرط نیست برای کافر شدن شخصی آنگونه مبتدعان مرجئه میگویند بلکه مجرد ترک واجبی مثل نماز مثلا یا ارتکاب حرامی مثل سب الله کفر بوده بدون اینکه انکار یا استحلال قلب با آن همراه باشد.
وبرای اینکه مشخص کنیم که دقیقاً چه اعمال واقوالی ظاهری یا باطنی ترک یا انجام دادن مجرد آنان کفر است لازم است که نصی شرعی وقطعی داشته باشیم که ترک یا انجام فلان کفر است
۱۶- مرتبه دوم ایمان واجب :
یعنی اعمال واقوالی ظاهری یا باطنی که اگر شخصی آنها را درخود عملی کند یا از خود دور سازد همراه با مرتبه اول (یعنی اصل ایمان) به او مومن مقتصد گفته می شود وان شاء الله بدون عذاب الهی به بهشت می رود.وبرای شناخت این اعمال واقوال از مجموع هفتاد وچند شعبه ایمان ۲قاعده وجود دارد تا این آنها را شناسایی کنیم:
۱۷- قاعده اول:
هرعملی که الله ورسولش تارک آن را انذار وبیم داده اند یا گفته اند که اگر کسی آنرا ترک کرد مورد عذاب وعقاب الهی خواهد شد ولی با دلایل دیگری ثابت شده که اگر کسی آنرا ترک کرد کافر نیست،انجام دادن آن اعمال جزء واجب ایمان است.به شرطی که آنرا انکار ننماید مانند:روزه گرفتن، صله رحم، نیکی به پدر ومادر، اطاعت کردن از اولیای امور، حج کردن، جهادکردن و…
۱۸- قاعده دوم:
هرعملی که الله ورسولش فاعل آنرا بیم وهشدار داده اند ولی با دلایل دیگر روشن شده است که اگر کسی آنها را انجام داد کافر نمی شود مادامی که آن را حلال ومباح نداند،ترک کردن این اعمال جزء ایمان واجب است.مانند:انجام زنا ونوشیدن شراب ودزدی وغیبت کردن وتهمت زدن وربا خوردن ودروغ گفتن و..