وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
لحمدلله،
درباره خواندن نمازهای سنت در مسافرت اختلاف زیادی مابین فقهاء هست :
۱- بعضی از فقهاء گفتند: خواندن هر نماز نافله ای در سفر ممنوع است.
۲- جمهور فقهاء گفتند: خواندن هر نماز نافله ای در مسافرت جایز است، چه رواتب یا غیر آن.
۳- شیخ الاسلام و شاگردش ابن قیم گفتند: در سفر خواندن نماز سنت رواتب – بجز دو رکعت راتبه صبح – جایز نیست، اما در عوض خواندن سایر نمازهای نافله جایزند.
۴- بعضی دیگر از فقهاء گفتند: نمازهای سنت تنها در طول روز نباید خوانده شوند، اما نماز سنت شب (وتر و تهجد) جایز هستند.
۵- امام بخاری معتقد است: بعد از خواندن نماز فریضه نباید هیچ نافله ای خوانده شود، اما قبل از نماز فریضه جایز است، عنوان را در کتاب خود تحت (ترک نماز سنت پس از نماز فرض، در سفر) آورده است، همچنین معتقد است که خواندن سنت مطلق در سفر جایز است. و حافظ ابن حجر این رای را تقویت کرده است.
و علت این اختلافات بخاطر وجود روایات مختلف در این باره است، که هرکدام کوشیده بین آنها جمع حاصل کند و رای درست تر را کشف نماید.
در صحیح بخاری (۱۱۰۲) از ابن عمر رضی الله عنه روایت شده که گفت: « صَحِبْتُ النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم فَلَمْ أَرَهُ یُسَبِّحُ فِی السَّفَرِ وَقَالَ اللهُ جَلَّ ذِکْرُهُ (لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ)».
یعنی: « در تمام مدتی که با پیغمبر بودم هیچگاه ندیدم که نماز رواتب را در سفر بخواند و خداوند تبارک و تعالی هم می‌فرماید: (اخلاق و رفتار رسول خدا برای شما بهترین نمونه و سرمشق می‌باشد).
و مسلم در صحیح خود به شماره (۶۸۰) از حدیث ابوقتاده رضی الله عنه روایت کرده که پیامبر صلی الله علیه وسلم در سفر نماز راتبه صبح را خواندند.
و در قسمت ” کتاب صلاه المسافرین وقصرها” نزد مسلم از عایشه رضی الله عنها روایت است که گفته: «أن النبی صلی الله علیه وسلم لم یکن علی شیء من النوافل أشد معاهده منه علی رکعتین قبل الصبح» مسلم ( ۷۲۴ ).
یعنی: «همانا پیامبر صلی الله علیه وسلم بر هیچیک از نمازهای نافله به اندازه دو رکعت سنت قبل از صبح مواظبت نکردند».
همچنین در صحیحین آمده که پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز فتح مکه هشت رکعت نماز ضحی خواندند. بخاری (۳۵۷) ومسلم (۳۳۶) .
و در سنن ابوداود شماره (۱۲۶۹) از ابوهریره رضی الله عنه آمده که گفته: « أَوْصَانِی خَلِیلِی صَلَّی اللَّه عَلَیْهِ وَسَلَّمَ بِثَلَاثٍ لا أَدَعُهُنَّ فِی سَفَرٍ وَلا حَضَرٍ رَکْعَتَیِ الضُّحَی وَصَوْمِ ثَلاثَهِ أَیَّامٍ مِنَ الشَّهْرِ وَأَنْ لا أَنَامَ إِلا عَلَی وِتْرٍ».
یعنی: «رفیق و دوستم (یعنی پیامبر صلی الله علیه وسلم) مرا به سه چیز وصیت کردند که آنها را نه در سفر و نه در حضر ترک نکنم: دو رکعت نماز ضحی، و سه روز روزه (وسط) هر ماه (یعنی سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری) و اینکه تا نماز وتر نخوانم نخوابم».
و باز در صحیح بخاری آمده که پیامبر صلی الله علیه وسلم در سفر نماز وتر را خوانده اند. بخاری (۱۰۰۰).
و باز بخاری در صحیح خود از عامر بن ربیعه رضی الله عنه روایت کرده : «أَنَّهُ رَأَی النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم صَلَّی السُّبْحَهَ بِاللَّیْلِ فِی السَّفَرِ عَلَی ظَهْرِ رَاحِلَتِهِ حَیْثُ تَوَجَّهَتْ بِهِ». (بخاری: ۱۱۰۴).
یعنی: رسول الله صلی الله علیه وسلم رادیدم که شب هنگام در سفر در حالیکه سوار بر شتر بود و چهره اش به سمت مسیر شتر بود، نماز نفل می خواند.
اما با جمع بین احادیث وارده، رای راجح – نزد ما – چنین است که: خواندن تمامی نمازهای نافله در سفر جایز و بلکه ترک نمازهای نافله کاری پسندیده نیست، یعنی خواندن آنها بهتر است، البته بجز نمازهای راتبه ظهر و مغرب و عشاء، چه راتبه قبلیه باشد یا بعدیه، که ترک آنها بهتر است، بنابراین خواندن نماز راتبه صبح یا مثلا نماز سنت وضوء یا سنت ضحی یا تحیه المسجد یا نماز وتر و تهجد و یا نماز سنت مطلق (یعنی بدون سبب) در مسافرت بهتر از ترک کردنشان است.
علامه ابن عثیمین در این باره گفته: « من در سنت نبوی درباره نمازهای نافله (در سفر) تامل نموده و برایم روشن شده که راتبه ظهر و مغرب و عشاء خوانده نمی شوند، اما دیگر نمازهای نافله مانند راتبه فجر، یا سنت وتر، و نماز شب، و نماز ضحی، و تحیه المسجد و حتی نمازهای سنت مطلق خوانده می شوند». مجموع فتاوی ابن عثیمین . (۱۵/۲۵۸).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت