اهمیت شناخت توحید اسماء و صفات (۲)

دوم: بی‌گمان شناخت الله -تعالی- برای بنده ایجاد محبت، بیم،‏ امید و اخلاص می‌کند و سعادت فرد در گرو آنهاست، بنابراین یگانه راه شناخت الله تعالی، فقط با شناخت اسماء و صفات و فهم معانی و مفاهیم آنها حاصل می‏ آید.

سوم: همانا الله -تعالی- بندگان را آفریده تا او را بشناسند و عبادتش کنند و این همان غایت و مقصودی است که برایش آفریده شده‌اند، بنابراین مشغول شدن به این علم در حقیقت اشتغال به چیزی است که برایش آفریده شده‌اند و بالعکس اگر آن را رها و مهمل یا تباه سازد، قطعاً در برابر چیزی که برایش آفریده شده سهل‌انگاری کرده است و بنده را نسزد که نعمات بی شمار پروردگارش را ببیند، که از هر سو بر او فرود می آیند،‏ اما از شناخت آن سرباز زند.

و راه افزایش ایمان همان شناخت پرودگار است و این با تدبر در اسماء و صفات او در قرآن حاصل می‌شود، به این صورت که هرگاه با یکی از اسماء و صفات او روبرو شود، معنای آنرا ثابت بداند و به شمولیت آن ایمان داشته باشد و او را از هرچه ضد آن است پاک و منزه بداند»[۱].

شیخ ناصر السعدی رحمه الله در بیان اهمیت این علم بسیار سخن گفته است، از جمله می‏ فرماید: «همانا شناخت الله تعالی، پایه و اساس تمام اشیاء است و هر کس خواهان آن است که او را به خوبی بشناسد، باید این شناخت را از طریق اسماء وصفات حاصل کند، یا به تعبیری از طریق افعال و احکام تشریعی او، زیرا او هر کاری که انجام می‏دهد به مقتضای اسماء و صفات اوست، افعال او در حقیقت عین عدل و فضل و حکمت است، از این رو احکامش را فقط به اعتبار آن چیزی تشریع می‌کند که حکمت، فضل و عدل او اقتضاء دارد، پس تمامی اخبارش حق و صادق و اوامر و نواهی‏اش عادلانه و حکیمانه است و این علم به خاطر روشنی و وضوحی که دارد بسی بزرگ‏تر و با شکوه‏ تر از آن است که این بنده‏ ی حقیر آن را بیان دارم»[۲].

توحید اسماء و صفات یکی از بزرگ‏ترین ضروریات است:

نفس نیاز شدیدی به شناخت پروردگار و مالکی دارد که یک دم از او بی‌نیاز نیست و صلاح و سامانش فقط با معرفت اسماء و صفات او حاصل می‌شود و هرچه بنده در برابر اسماء و صفات کمالی و بی‌عیب و نقص پروردگارش آگاه‌تر باشد، قطعاً ایمانش عظیم‌تر و سترگ‏تر خواهد بود و به اعتبار این شناخت است که شایستگی ثنا و ستایش پروردگارش را کسب می‌کند»[۳].

شیخ عمر الاشقر می گوید: «بنده‏ ی مؤمن شناخت اسماء و صفات الله -تعالی- را آنگونه که شایسته‏ ی جلال و عظمت اوست، فقط در کتاب و سنت پیامبرش صلی الله علیه و سلم خواهد یافت»[۴].

یکی از فواید بی‌شمار این علم: شناخت حقیقی الله تعالی و بزرگداشت، ثنا و ستایش او با اسماء و صفاتش و دعا کردن با آنهاست» زیرا الله تعالی می‏ فرماید:

﴿وَلِلَّهِ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ فَٱدۡعُوهُ بِهَا﴾ [الأعراف: ۱۸۰].

«الله دارای زیباترین نام‌ها است (که بر بهترین معانی و کامل‌ترین صفات دلالت می‏نمایند پس به هنگام ستایش یزدان و درخواست حاجات از الله – سبحانه و تعالی) او را بدان نام‌ها یاد دارید و بخوانید…».

 

[۱]– تیسیر الکریم الرحمن فی تفسیر کلام الـمنان: ۱/۲۶،۲۵،۲۴٫

[۲]– تفسیر السعدی: ۱/۲۶٫

[۳]– الـمواهب الربانیه: سعدی، با اندکی تصرف ۶۱،۶۲٫

[۴]– العقیده فی الله، عمر الأشقر: ۱۹۳/۱۹۴٫