وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
۱- چشم پوشی از عیب ها زمانی که نیکی ها غلبه داشته باشند.
ابن تیمیه می گوید: «اگر برفرض عالمی که فتاوای بسیاری از او صادر شده، در صد مساله دچار اشتباه شده باشد، این بر او عیب نیست».[۱]
و سعید بن مسیب رحمه الله می گوید: «هیچ انسان شرافتمند و عالم و صاحب قدرت و نفوذی نیست مگر اینکه عیبی دارد. اما در میان مردم کسانی هستند که عیب های آنها ذکر نمی شود… کسی که فضل وی بیش از نقصش باشد؛ در این صورت نقص وی به خاطر فضل او بخشیده می شود». [۲]
اما این موازنه میان نیکی ها و بدی ها تنها زمانی خواهد بود که در مورد شخصی معین حکم می شود. اما اگر اشتباهی از اشتباهات عالمی ذکر شود، حتما لازم نیست نیکی ها و بدی های وی ذکر شود. بنابراین چون اشتباه امامی بیان شود همین اندازه کافی است که گفته شود: «فلانی در این امر دچار اشتباه شده است.» و چون عالمی (مبتدع) به خاطر مهارت در علوم بلاغت ستایش شود، همین اندازه کفایت می کند که گفته شود: «فلانی در علوم بلاغت از مهارت خاصی برخوردار است». و این زمانی است که از فتنه ی شنونده در امان باشد. اما اگر احتمال می دهد شنونده از سخنان وی برداشت نادرستی خواهد داشت و چنین سخنی را مطلق تلقی می کند، در این صورت باید به توضیح و تبیین مساله بپردازد».[۳]
[۱] – الفتاوی: ۲۷/۳۰۱
[۲] – کتاب الکفایه: ۷۹؛ و از این جهت است که در مورد چنین افرادی گفته می شود: «چون آب به اندازه ی دو قله باشد، پلید نمی شود».
[۳] – قواعد فی التعامل مع العلماء، ص: ۱۳۸؛ دکتر عبدالرحمن بن معلا اللویحق حفظه الله