وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
بخاری، کتاب «التفسیر» باب: [سوره الجاثیه] و نیز باب [لا تسبوا الدهر]
۱۶- «عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و سلم: قَالَ اللَّهُ جل جلاله: یُؤْذِینِی ابْنُ آدَمَ یَسُبُّ الدَّهْرَ وَأَنَا الدَّهْرُ، بِیَدِی الأَمْرُ أُقَلِّبُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ».
- از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده است که گفت: پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: خداوند متعال می‌فرماید: «فرزند آدم (انسان) [وقتی که) به زمانه دشنام می‌دهد مرا اذیت می‌کند و این در حالی است که من زمانه هستم، [یعنی همه‌ی] کارها در دست و تحت فرمان و دستور من است. شب و روز را من به گردش درمی‌آورم (حوادث و اوضاع زمانه را من می‌آفرینم)»([۱]).
بخاری، کتاب «التوحید» باب: [قول الله تعالی: [﴿یُرِیدُونَ أَن یُبَدِّلُواْ کَلَٰمَ ٱللَّهِ﴾]
۱۷- «عَنْ أَبِیْ هُرَیْرَهَ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و سلم: قَالَ اللّهُ: یَسُبُّ بَنُو آدَمَ الدَّهْرَ، وَأَنَا الدَّهْرُ، بِیَدِی اللَّیْلُ وَالنَّهَارُ».
- «از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده است که گفت: پیامبرصلی الله علیه و سلم فرمودند: خداوند می‌فرماید: بنی آدم (انسان) زمانه را دشنام می‌دهد، در حالی که من زمانه هستم، [حرکت و تغییر و دگرگونی] شب و روز در دست من است».
مسلم نیز در ابتدا چنین آورده است:
۱۸- «یُؤْذِینِی ابْنُ آدَمَ یَقُولُ: یَا خَیْبَهَ الدَّهْرِ، فَإِنِّی أَنَا الدَّهْرُ، أُقَلِّبُ لَیْلَهُ وَنَهَارَهُ».
- «ابن آدم اذیت می‌کند، [وقتی که] می‌گوید: نابود باد زمانه! (یا چه زمانه‌ی نحسی!). [پس بداند که] من زمانه هستم، شب و روزش را من تغییر می‌دهم [و در دست قدرت من است]».
و بقیه‌ی روایت‌های مسلم در این حدیث همانند روایت بخاری است که نیازی به ذکر آن نیست.
[۱]– «یؤذینی…» یعنی انسان مرا با کلماتی مورد خطاب قرار می‌دهد که مخاطب شنونده‌ی آن از شنیدنش ناراحت میشود. منظور این است که گوینده‌ی این سخن (دشنام‌دهنده به زمان) خود را در معرض خشم خدا قرار می‌دهد، زیرا خداوند از این که از طرف کسی یا چیزی مورد اذیت و آزار قرار گیرد، منزه است. دشنام‌دادن به زمان اینگونه است که وقتی کسی دچار مشکلی میشود، می‌گوید: نابود باد زمانه [و یا تعابیر دیگری در این راستا به کار می‌برد].
«وأنا الدهر» یعنی من خالق و آفریننده‌ی زمان و حوادثی هستم که در آن به وقوع می‌پیوندد و به همین سبب فرمود: «بیدی الأمر» یعنی کارهای و حوادثی را که به زمان منسوب می‌کنند و در نتیجه به آن دشنام می‌دهند، من هستم که به قدرت خود به وجود می‌آورم و زمان هرگز هیچ تأثیری در هیچ چیزی ندارد.
«أقلب اللیل والنهار» یعنی من به وجودآورنده‌ی تمامی حوادثی هستم که در شب و روز اتفاق می‌افتد؛ هرگاه انسان به زمان دشنام دهد به این دلیل که زمان خالق این بدی‌هاست، در حقیقت به فاعل آن دشنام داده است، در نتیجه این دشنام و ناسزا به خداوند برمی‌گردد؛ چرا که فاعل حقیقی خداست و زمان ظرفی است برای این حوادث و نهی از آن به همین منظور است. [شرح قسطلانی بر صحیح بخاری].