امر به معروف و نهی از منکر بر چه کسی واجب است و مراتب آن چیست؟

خداوند می‌فرماید:

( وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ)آل عمران ۱۰۴
«باید از میان شما گروهى [مردم را] به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتى بازدارند و آنان همان رستگارانند».

و پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز فرموده‌اند:

«من رأی منکم منکراً فلیغیره بیده فإن لم یستطع فبلسانه فإن لم یستطع فبقلبه و ذلک أضعف الإیمان».
[مسلم ۱/۵۰_ابوداود۴/۱۲۳رقم۴۳۴۰]
«هر کس از شما که منکری را مشاهده نمود، بر او واجب است که با دست از آن جلوگیری کند. اگر با دست نتوانست، با زبان آن را انکار نماید و اگر با زبان نتوانست، با قلب از آن بیزاری نماید، که این ضعیفترین درجهی ایمان است».

در این زمینه آیات قرآن و احادیث رسول الله صلی الله علیه وسلم فراوانند و به شمار نمیآیند و بر این امر دلالت دارند که امر به معروف و نهی از منکر بر تمام آن کسانی که آن امر یا منکر را مشاهده می‌کنند، واجب است و از آنها ساقط نمی‌شود مگر اینکه دیگران اقدام به این امر نمایند.

و هر قدر که بنده‌ای بر امری آگاه‌تر و تواناتر باشد، امر به معروف و نهی از منکر بر او واجبتر و لازمتر است. و در هنگام نزول عذاب، تنها کسانی که از منکرات نهی نموده‌اند، از عذاب در امان میمانند.