اقوال امام احمد حنبل رحمه الله در مورد تقلید عوام

در میان ائمۀ اربعه، از امام احمدبن حنبل رحمه الله، اقوال بیشتری در ارتباط با مذمت و نکوهش رأی وارد شده است و علاوه بر آن، ایشان بیشتر از همه، مردم را از تبعیت از رأی علما بر حذر داشته و آنان را به تبعیت از سنت پیامبر  صلی الله علیه و سلم ملزم کرده است. ابن‌قیم رحمه الله در أعلام الموقعین نقل می‌کند که ایشان صراحتاً از عمل کردن به رأی دیگران به‌طور مطلق نهی کرده است. همچنین ابن‌جوزی رحمه الله و بعضی از اصحابش چنین گفته‌ای را از وی نقل کرده‌اند.([۱])

ائمۀ اربعه بر مقدم نمودن نص بر آراء و نظراتشان اجماع و اتفاق دارند بنابراین، عالمی که به نص عمل می‌نماید و قول علما را رها می‌کند، موافق ائمۀ مذاهب است و مقلدی که اقوال علما را بر نص مقدم می‌دارد، مخالف خدا و رسول خدا  صلی الله علیه و سلم و مخالف پیشوای مذهبش و سایر علمای اسلام عمل می‌کند.([۲])

امام احمد رحمه الله می­فرماید: از من و مالک و شافعی و اوزاعی و ثوری تقلید نکنید؛ بلکه احکام مسائل را از جایی بگیرید که ایشان از آنجا گرفته‌اند و می‌گوید: کسی که در مسائل دینی‌اش از دیگران تقلید کند، نشانه کم‌فهمی اوست. ابن‌قیم رحمه الله می‌گوید: بدین‌خاطر است که امام احمد کتابی را در فقه تألیف نکرده است.([۳])

([۱]) ابن تیمیه، مجموع‌الفتاوی، ص ۵۷٫

([۲]) همان، ص ۵۷ و ۵۸٫

([۳]) همان، ص ۶۱ ./- زحیلی، اصول‌الفقه الإسلامی، ج ۲، ص ۱۱۳۰٫