اهل سنت و الجماعت ـ که بر شیوه و راه سلف گام زن هستند ـ در اعتقاد و عمل و سلوک بر اصولی ثابت و واضح و روشن قرار دارند، اصولی که از قرآن و سنت صحیح پیامبر ج خواه متواتر باشد یا آحاد و براساس فهم سلف امت از صحابه و تابعین و پیروانشان گرفته شده است.
اهل سنت تسلیم نصوص قرآن و سنت هستند و هر دو را در کنار هم قرار میدهند و متشابه را به محکم ارجاع داده و با نهایت بزرگداشت و احترام از نصوص قرآن و سنت پیروی میکنند و در آن اختلاف نمیکنند و به دستهها و حزبها تقسیم نمیشوند بلکه همه به ریسمان الهی چنگ میزنند و اهل سنت با عقلهای ناقص و احتمالات لغوی و قیاسهای باطل و با فلسفه و کشف و ذوق به مخالفت با قرآن و سنت نمیپردازند.
رسول اکرم ج شفاف و واضح، اصول دین را بیان کرده است، پس کسی حق ندارد به آن چیزی اضافه کند و ادعا کند که از دین است. از این رو اهل سنت به این اصول بزرگ تمسک جسته و از واژهها بدعت آمیز و نو، پرهیز کرده و به کلمات شرعی پایبند ماندهاند. از این رو آنان امتداد طبیعی و حقیقی سلف صالح هستند.
پس اصول دین نزد اهل سنت و الجماعت این گونه خلاصه میشوند:
اصل اوّل: ایمـان و ارکـان آن
اعتقاد سلف صالح ـ اهل سنت و الجماعت ـ در تفسیر ایمان این گونه خلاصه میشود که ایمان یعنی تصدیق قاطع و اعتراف و اقرار کامل به همه آنچه الله و پیامبرش ج فرمان دادهاند و در ظاهر و باطن….. آن شدن. پس ایمان قلبی یعنی تصدیق قلب و باور قلبی که اعمال قلبی و اعمال جوارح را در بردارد و این شامل اجرای همه دین میگردد. و اعتقاد سلف صالح در اصول ایمان در تصدیق ارکان ششگانه خلاصه میشود، چنان که رسول اکرم ج در حدیث طولانی جبرئیل ÷ به آن خبر داده است که وقتی جبرئیل او را از ایمان میپرسید ایشان ج فرمود: «اینکه به الله و ملائکه و کتابها و پیامبرانش و روز قیامت ایمان داشته باشی و به قدر و خیر و شر او ایمان داشته باشی»[۱].
پس ایمان براساس این ارکان ششگانه قرار دارد و مجموعه و کلیتی است که بخشپذیر نمیباشد، و تا وقتی بنده این ارکان را کاملاً محقق ننموده ایمان او درست نیست، و اگر رکنی از آن ساقط شود یا تحقق نیابد ایمان از بین میرود و باطل میشود، و قطعاً بنده مومن نخواهد بود و ایمانش به باقی ارکان پذیرفته نیست، چون آن فاقد رکنی از ارکان ایمان است و ایمان فقط براساس همه ارکان خود برپا خواهد بود، همانطور که یک ساختمان فقط بر همه پایههای خود برپا خواهد بود.
پس ایمان کامل صورت نمیپذیرد مگر بر همه ارکان ششگانه خود که باید همه به شیوه درستی که قرآن و سنت بر آن دلالت دارند محقق گردند و هر کسی یکی از این ارکان را انکار کند مؤمن نیست هر چند ادّعای ایمان کند و بعضی از ارکان آن را انجام دهد.
[۱]– بخاری و مسلم کتاب الایمان.