اصطلاح سنت در نزد اهل سنت

این اصطلاح به دو معنی است:

معنای اول: معنای عامی است که تمام منتسبین به اسلام را در بر می‏گیرد و رافضه از آن خارج است، یعنی وقتی در اصطلاح عامیانه گفته می‌شود: این فرد رافضی است یا این فرد سُنّی است[۱].

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله در بیان این معنی می‏گوید: «جمهور علمای عامّه رافضی را ضد سنی می‏دانند و وقتی یکی می‏گوید: من سنی‏ام، مرادش این است که رافضی نیست»[۲].

سفیان الثوری در پاسخ پرسشی درباره سنت فرمود: «عبارتست از مقدم داشتن شیخین ابوبکر و عمررضی الله عنها بر سایر خلفا»[۳].

معنای دوم:‌ معنایی خاص‏تر و محدودتر از معنای عام است، طبق این تعریف مبتدعین، خوارج، مرجئه، قدریه و سایر گروههای گمراه و منحرف از این معنا خارج‌اند.

ابن تیمیه رحمه الله گوید: اهل سنت کسی است که خلافت راشده، را ثابت بداند و به خلافت ابوبکر، عمر و عثمان رضی الله عنه معتقد باشد و تمام طوایف و گروههای اسلامی، جز رافضه، شامل این تعریفند و گاهی نیز مراد اهل حدیث و سنت محض است، در این صورت فقط کسانی را شامل می‌شود که صفات را برای الله تعالی ثابت می‏دانند و معتقدند: قرآن غیر مخلوق است و الله در آخرت دیده می‌شود و قدر و سایر مسایل و قضایای معروف در نزد اهل حدیث و سنت را ثابت می‏دانند»[۴].

بنابراین اهل سنت در حقیقت همان یاران رسول الله  صلی الله علیه و سلم هستند، زیرا‌ آنان عقاید و عبادات خود را مستقیماً از ایشان دریافت کرده بودند و آگاه‏ترین و کامل‌ترین پیروان نسبت به پیامبرشان بودند.

و نیز تابعینی هستند که به نیکویی از آنان پیروی کرده و می‌کنند، یعنی کسانی که در هر عصر و مکانی جا پای آنان می‏گذارند. در رأس آنان اهل حدیث قرار می‏گیرند، یعنی همان کسانی که سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم را به ما رساندند و درست و نادرست و سره و ناسره‏ی آن را برایمان مشخص و معلوم ساختند و خود بدان عمل کردند و به مدلولاتش معتقد گشتند.

امام ابن حزم رحمه الله در بیان اهل سنت گوید: «اهل سنتنی که ما آنان را اهل حق و مخالفینشان را اهل بدعت می‏نامیم عبارتند از: صحابه رضی الله عنه و برگزیدگان تابعین (رحمه الله علیهم) یعنی همان کسانی که راه و روش آنان را به بهترین شیوه در پیش گرفته‌اند. سپس أهل حدیث و فقهایی که نسل به نسل، تا‏ امروز از آنان پیروی کرده‏اند و سایر مردمی که در تمام کره‏ی زمین به آنان اقتدا می‌کنند»[۵].

 

[۱]– وسطیه أهل السنه بین الفرق: رساله‌ی دکترا ص ۳۶٫

[۲]– الفتاوى: (۳/۳۵۶).

[۳]– اللالکایی، شرح أصول اعتقاد أهل السنه: (۱/۱۵۲).

[۴]– منهاج السنه النبویه: تحقیق محمد رشاد سالم (۲/۲۲۰).

[۵]– الفِصَل فی الـملل والأهواء والنحل: ۲/۱۱۳٫